Uzmanından Türk firmalara “kurumsal ikiz dönüşüm” uyarısı

Üniversiteden yapılan açıklamaya nazaran, Türkiye’deki şirketler ihracatlarının yüzde 45’ini AB ülkelerine gerçekleştiriyor. Fakat Avrupa Parlamentosu’nun kabul ettiği “Kurumsal Sürdürülebilirlik Direktifi” ve “Avrupa Yapay Zeka Yasası”, Türkiye’den AB ülkelerine ihracat yapan firmaları yakından ilgilendiriyor.

Açıklamada görüşlerine yer verilen Yeditepe Üniversitesi Almanca Milletlerarası İşletme İdaresi Kısmı Lideri Prof. Dr. E. Şule Aydeniz, Türk firmalarının, AB ile ticaretlerini sürdürebilmek için kurumsal ikiz dönüşümü ismi verilen bir dizi ahenk sürecinden geçmesi gerektiğini bildirdi.

Geçen yıl ‘Alman Tedarik Zinciri Yasası çıktığını ve 1 Ocak’ta bu yasanın kapsamı genişletildiğini aktaran Aydeniz, şunları kaydetti:

“Avrupa Kurulu, 31 Temmuz 2023 tarihinde Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi kapsamına dahil şirketler tarafından kullanılmak üzere ‘Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını’ kabul etti. Avrupa Parlamentosu, dünyada yapay zeka kullanımına ait kurallar getiren birinci yasal düzenleme olan, Avrupa Yapay Zeka Maddesi’ni 13 Mart’ta onayladı. Yapay zeka sistemlerinin sağlayıcılarından, üreticilerine, ithalatçılarına, distribütörlerine ve kullanıcılara kadar zincirin farklı kısımlarındaki aktörlere özel yükümlülükler getirildi. Bilhassa yüksek riskli olarak tanımlanan yapay zeka sistemleri bakımından, birçok katı yükümlülük yeniden bu maddede öngörüldü. Bu kanunların tümü, AB ülkeleri ile ticaret yapan Türk firmalarını çok yakından ilgilendirmektedir.”

“DİSİPLİNLERARASI BİR ÇALIŞMA YAPMALI”

Aydeniz, Türk firmalarının AB ile ticaretlerini sürdürebilmek için bu kanunlara ahenk sağlamak zorunda olduğunu belirterek, “Firmalar, kurumsal ikiz dönüşüm dediğimiz bu durumu sağlamak zorunda. Bu dönüşüm, sadece teknik boyutta olmayacak, tıpkı vakitte tüm iş akışlarında ve vazife tariflerinde gerçekleşecek. Hasebiyle bir lider, yönetim kurulu başkanlığında disiplinlerarası bir çalışma yapmalı.” değerlendirmesinde bulundu.

Avrupa Birliği Kurumsal Sürdürülebilirlik Direktifi’nın üç ayaktan oluştuğunu aktaran Aydeniz, şöyle devam etti:

“Birincisi kurumsal yönetişim, yani uzun devirli amaçlara ulaşmak için oluşturulan yapılandırma, yönetme ve denetim stratejileridir. İkincisi etrafa hassaslık. Şirketin üretim süreçlerinde, faaliyetlerinde, hizmetlerinde etrafa ziyan vermeyecek halde davranması gerekiyor. Örneğin, civa kullanmamalı, atık idaresini uygulamalı, yeşil bina yapmalı, yeşil çimento kullanmalı üzere belirlenen birçok kriter var. Üçüncü ayak ise çalışanların toplumsal haklarıyla ilgili. Eşit işe eşit fiyat, çocuk çalıştırmamak, özlük haklarının ve sendikal hakların verilmesi, ırk, lisan, din, ayrımı gözetmemek, çalışanlar için eğitim fırsatları yaratmak üzere birçok toplumsal hak ile ilgili düzenlemeler yapıldı. Türkiye’deki firmalar bu üç ayağı mümkün olduğunca uygulamak ve uyguladıklarını AB’nin kabul ettiği raporlama sistemleriyle kanıtlamak durumunda. Bu raporlama sistemine sahip Türk firmaların milletlerarası arenada itibarı ve rekabet gücü yüksek olmaktadır.”

Aydeniz, AB Yapay Zeka Maddesi’nde ise gayenin, şirketlerin yapay zeka sistemlerine uygun hale getirilmesi ve etik kullanımının sağlanması olduğuna işaret ederek, kolay teknolojiden derin öğrenmeye, üretken yapay zekadan ChatGPT’ye kadar çok geniş çerçevede ele alınan yasanın AB Kurulu’nun onayını almasının beklendiğini ve gelecek yıldan itibaren kademeli olarak yürürlüğe gireceğini vurguladı.

“GÜVENİN KAYBOLMASI BÜYÜK MALİYET DOĞURACAKTIR”

Prof. Dr. E. Şule Aydeniz, bu dönüşümün birinci başta önemli maliyet üzere görünmesine karşın gerçekleştiremeyen şirketlerin AB ile ihracatının sonlanması nedeniyle önemli bir kar ve rekabet avantajı kaybı yaşayacağının altını çizdi.

Dönüşümü başarılı bir halde gerçekleştirmenin, AB ülkeleriyle uzun yıllardır ticari ilgiler içerisinde bulunan firmalar için elzem olduğuna dikkati çeken Aydeniz, “Güvenin kaybolması, daha berbatı ticaretin büsbütün kesilmesi, büyük maliyet doğuracaktır. Türkiye’deki partneri ile yaptığı ticarette sürdürülebilirlik unsur ve standartlarını görmezden gelerek ticaretini sürdürmeye kalkan AB şirketine, malları piyasadan kaldırma yahut toplam gelirin en az yüzde 5’i oranında para cezası biçiminde yaptırımlar uygulanacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

Aydeniz, kurallara uyulmaması halinde şirketlerin davalara karşı savunmasız hale gelebileceğini, bu durumlarda AB üyesi olmayan şirketlerin AB’deki kamu ihalelerinden men edilebileceği ihtarında bulundu.

Türk firmalarının bu dönüşümü sağlıklı bir formda gerçekleştirebilmeleri için hükümet seviyesinde adım attığını bildiren Aydeniz, makul kriterleri karşılayan şirketler için Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Sistemi’nin getirildiğini, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının da yeşil projelere takviye verdiğini kaydetti.

Aydeniz, dönüşümün adım adım gerçekleştirilmesi gerektiğini, her bölümün kendi içinde farklı yapılanmaları olduğu için buna nazaran çalışma programı hazırlaması gerektiğine de değindi.

patronlardunyasi.com