Mevduatta faiz ikilemi… TCMB raporuna girdi

Merkez Bankası’nın (TCMB) adımları sonrasında son aylarda TL mevduat faizleri de yükseldi lakin ortaya büyük bir eşitsizlik çıktı.

TCMB bilgilerine nazaran, üç aya kadar vadeli TL mevduatta mart ayında ortalama faiz oranı yüzde 57,27 iken en yüksek faiz yüzde 80,52’lik rekor düzeye ulaştı.

Söz konusu vadede ortalama faiz oranı ile en yüksek faiz oranı ortasındaki fark da 23,25 puanla rekor kırdı.

2021 yılında en yüksek faiz ile ortalama faiz ortasındaki fark 1 puana yakın seyretmiş, sonra açılmaya başlamıştı. Bu fark, Şubat 2024’te 18,54 puan, Ocak 2024’te 18,52 puandı.

Üç aya kadar vadeli mevduatlarda ortalama faiz oranı son haftalarda yüzde 68,06’ya kadar yükseldi fakat bu ve üstündeki oranlar, yüksek hacimli ve/veya döviz dönüşümlü kur muhafazalı mevduattan (KKM) standart TL mevduata geçişte görülüyor.

TCMB’DEN BÜYÜK FARK AÇIKLAMASI

Mevduat faizinde ortaya çıkan büyük farka, bugün yayımlanan TCMB Enflasyon Raporu’nda de yer verildi.

Raporda “Yüksek ve düşük montanlı mevduata uygulanan faiz farkı ve nedenleri” başlığıyla yer verilen kutuda, “TL mevduat büyüklüğünün, bankalarca mevduat için teklif edilen faiz oranının belirlenmesinde değerli bir faktör olduğu, 100 bin TL altı meblağa sahip mevduat düşük montanlı ve 1 milyon TL üzeri mevduat yüksek montanlı olarak gruplandırılarak iki kümenin mevduat faizleri incelendiğinde, düşük montanlı mevduata son 10 yıllık devirde yüksek montanlı mevduata kıyasla bankalarca daha düşük faiz verildiğinin görüldüğü” belirtildi.

Bu farkın nedenlerine dair de yorumlara yer veren TCMB, “Yüksek montanlı mevduat sahibinin bankadan mevduatını çekmesi durumunda bankanın likidite rasyoları düşük montanlı mevduatın çekilmesine kıyasla daha fazla etkileneceği için, bu mudilerin bankalar karşısındaki pazarlık gücü daha yüksektir. Ayrıyeten, yüksek montanlı mevduat sahibinin finansal okur müellifliği ve mevduata alternatif yatırım araçlarına yönelme ihtimali daha yüksek olduğu için mevduat faiz esnekliğinin de daha fazla olduğu değerlendirilmektedir” sözlerini kullandı.

Raporda, “2014-2022 yılları ortasında düşük ve yüksek montanlı mevduat faizleri ortasındaki fark 3,7 yüzde puan iken sonraki devirde bu farkın 10,7 yüzde puana yükseldiği, 2022 yılı sonrasında enflasyon beklentilerindeki artışın da iki kümenin nominal faiz farklarının yükselmesinde tesirli olduğu, yüksek ve düşük montanlı mevduat faizlerinin 12 aylık enflasyon beklentilerine nazaran reelleştirilmiş farkının 2014-2022 yıllarında ortalama 3,3 yüzde puan iken 2023-2024 yılları ortasında bu fark 7,8 yüzde puan ile daha yüksek olmaya devam ettiği” belirtildi.

ÖZEL BANKALARDA FARK 30 PUAN

Raporda paylaşılan grafikte, ortalama mevduat faizinde 100 bin TL ile 1 milyon TL üzerindeki farkın son haftalarda 20 puana ulaştığı, büyük özel bankalarda ise farkın yaklaşık 30 puan olduğu görüldü.

TCMB, bahse ait “Para siyasetinin sıkılaştığı ve bankaların fonlama maliyetlerinin yükseldiği devirlerde yüksek ve düşük montan ortasındaki faiz farklarının arttığı görülmektedir” dedi.

2023 yılı sonrasında reelleştirilmiş yüksek ve düşük montanlı faiz farkının hayli yükseldiğine ve 5 Nisan prestijiyle 13,6 yüzde puana çıktığına dikkat çeken TCMB, artışın nedenlerini şöyle sıraladı:

“Bu periyottaki artışta, 2023 yılı Ağustos ayında uygulamaya alınan kur muhafazalı hesaplardan TL mevduata geçiş maksatlarının de tesirli olduğu bedellendirilmektedir.

Yüksek montanlı mevduatın toplam mevduattaki hissesinin kur muhafazalı hesaplarda (KKM ve DDM) daha yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıyeten TL mevduata geçiş amaçlarının tesiriyle, bankaların öbür TL mevduata ödedikleri faiz, kur muhafazalı hesapların faizlerine kıyasla daha üstte oluşmaktadır.

Özetle, TL mevduata geçiş maksatlarının tesiriyle kur muhafazalı hesaplardan TL hesaplara geçişte hissesi görece daha fazla olan yüksek montanlı mudileri ikna etmek için bankaların çok daha yüksek faiz oranları sunması sonucunda, yüksek ve düşük montanlı faiz farkının açıldığı kıymetlendirilmektedir.”

Raporda, düşük montanlı mevduata sahiplerinin yüksek montanlı mevduata misal faizler almasının, kelam konusu mevduat sahiplerinin tüketim yerine tasarruf tercihini artırarak enflasyon görünümüne olumlu katkıda bulunacağı da vurgulandı lakin bu tarafta somut bir adım atılacağı tarafında bir ileti verilmedi.

patronlardunyasi.com