Merkez Bankası, enflasyonun nedenlerini açıkladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mart ayına ait “Aylık Fiyat Gelişmeleri” raporunu yayımladı.

Raporda, “Tüketici fiyatları mart ayında yüzde 3,16 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 1,43 puan artarak yüzde 68,50 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon besin alt kümesinde gerilerken temel mal ve hizmetlerde daha besbelli olmak üzere öbür kümelerde yükselmiştir. Aylık bazda hizmet, besin ve temel mallar fiyat artışları ile öne çıkan kümeler olmuştur. Fiyat tesirinin ve geriye hakikat endeksleme davranışının bariz olduğu hizmet kümesinde aylık fiyat artışı bir ölçü yavaşlamakla birlikte, kira, eğitim ve haberleşme kalemleri öncülüğünde görece yüksek seyretmiştir. Besin fiyatlarındaki aylık artışı kırmızı et öncülüğünde işlenmemiş besin fiyatları sürüklerken, işlenmiş besin kümesindeki zayıflama dikkat çekmiştir. Temel mal kümesi fiyat artışı mart ayında güçlenmiş, güçlü mal kümesi öne çıkan alt küme olmuştur. Bu gelişmede döviz kurunun tesirleri hissedilirken, iç talep şartlarının dirençli seyri güçlü tüketim mallarında maliyet artışlarının fiyatlara geçişini kolaylaştırmıştır. Güç aylık enflasyonu akaryakıt fiyatlarına paralel olarak evvelki aylara kıyasla daha ölçülü bir seyir izlemiştir. Aylık üretici enflasyonu geçen aya nazaran yavaşlasa da yüksek seyretmiş, yıllık üretici enflasyonu düşük bazın da tesiriyle artış kaydetmiştir. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, güç fiyatlarının ölçülü seyrettiği, güç dışı kümelerde ise nispeten yüksek artışların sürdüğü gözlenmiştir. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış datalarla B ve C göstergelerinin aylık artış oranları devam eden zayıflama eğilimine karşın Enflasyon Raporu öngörülerinin üzerinde kalmış, göstergelerin yıllık enflasyonları artış göstermiştir” denildi.

Raporun tamamı şu halde:

“Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 3,16 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 1,43 puan artarak yüzde 68,50 olmuştur. B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 1,58 ve 2,32 puan artarak yüzde 71,89 ve yüzde 75,21 olarak gerçekleşmiştir. Bu devirde doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna mekanik tesiri geçen ay olduğu üzere (0,02 puan) hayli hudutlu kalmıştır.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran temel mallar, hizmet, güç ve besin kümelerinin katkıları sırasıyla 0,71; 0,62; 0,09 ve 0,01 puan artmıştır. Öte yandan, alkol-tütün-altın kümesinin katkısı geçen ay ile kıyaslandığında değişmemiştir.

Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinin aylık artışları bir evvelki aya kıyasla bir ölçü gerilemiştir. Fiyat artışları B endeksini oluşturan kümelerden temel mal kümesinde şubat ayına kıyasla bir ölçü güçlenirken, işlenmiş besinde bariz olmak üzere işlenmiş besin ve hizmet kümelerinde yavaşlama kaydetmiştir.

Hizmet fiyatları artışı mart ayında yüzde 4,20 ile yavaşlamaya devam etmekle birlikte kuvvetli seyretmiş, küme yıllık enflasyonu 2,12 puan artışla yüzde 96,48 olmuştur. Aylık bazda ulaştırma kümesi fiyatları sonlu bir ölçü gerilerken öbür alt kümelerde bariz fiyat artışları gözlenmiştir. Yıllık enflasyon ulaştırma alt kümesinde gerilerken lokanta-otelde görece yatay seyretmiş, öbür alt kümelerde ise yükselmiştir.

Kiralar aylık bazda yüzde 6,33, haberleşme hizmetleri ise telefon görüşme ile internet fiyatları kaynaklı olarak yüzde 6,63 oranında artarak yüksek artış eğilimini sürdürmüştür. Kira alt kümesinde yıllık enflasyon 3,02 puan artışla yüzde 123,95’e ulaşmıştır. Öteki hizmetler alt kümesinde, eğitim ve sigorta fiyatları öne çıkmıştır. Bilhassa eğitim hizmetlerinde aylık fiyat artışı özel okul fiyatları kaynaklı olarak şubat ayında olduğu üzere yüksek bir artış (yüzde 13,08) kaydetmiş ve bu kümede yıllık enflasyon yüzde 104,07 olmuştur.

Gıda fiyatları ile taban fiyat gelişmelerinin etkilediği lokanta-otel alt kümesinde aylık artış oranı yüzde 3,95 ile evvelki aya kıyasla yavaşlamıştır. Ulaştırma hizmetleri fiyatı karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyeciliği (yüzde -8,36) ve havayolu ile yolcu nakliyatı (yüzde -0,94) fiyatlarındaki düşüşler sonucunda aylık bazda sonlu oranda gerileyerek hizmetlerin başka alt kümelerinden ayrışmıştır.

Temel mal kümesi yıllık enflasyonu 2,46 puan artışla yüzde 56,46 olarak gerçekleşmiştir. Mart ayında yıllık enflasyon tüm alt kümelerde artış kaydetmiştir. Güçlü mal (altın hariç) fiyatları yüzde 3,04 oranında artmış, alt küme yıllık enflasyonu 2,13 puan artışla yüzde 61,11 olmuştur. Dirençli seyreden yurt içi talep ve döviz kuru gelişmelerinin tesirlerinin hissedildiği güçlü mal kümesinde mobilya dalı fiyat artışları (yüzde 5,06) ile öne çıkarken bunu elektrikli ve elektriksiz konut aletleri (yüzde 3,00) ile araba kalemi (yüzde 2,53) izlemiştir. Başka temel mallar alt kümesinde fiyatlar yüzde 2,72 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,30 puan artışla yüzde 55,25 düzeyine ulaşmıştır. Alt küme aylık enflasyonunda ferdî bakım eserleri ile konutun bakım ve tamiri ön plana çıkmıştır. Mart ayında giysi ve ayakkabı fiyatları bir evvelki yılın birebir devrindeki düşüşün bilakis aylık yüzde 2,61 oranında artmış, alt küme yıllık enflasyonu 6,73 puanlık artışla yüzde 49,12’ye yükselmiştir.

Enerji fiyatları mart ayında yüzde 1,39 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 1,37 puan artarak yüzde 37,32 düzeyinde gerçekleşmiştir. Türk lirası cinsi petrol fiyatlarındaki gelişmelerle akaryakıt fiyatları yüzde 1,70 oranında artmıştır. Tüp gazda fiyat artışları yüzde 7,06 ile evvelki aya kıyasla güçlenirken, öbür kalemlerde fiyatlar ölçülü bir seyir izlemiştir.

Gıda ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları mart ayında yüzde 3,40 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,71 puan düşerek yüzde 70,41 düzeyine gerilemiştir. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde yataya yakın bir

seyirle yüzde 84,14 oranında gerçekleşirken, işlenmiş besinde 1,45 puan düşüşle yüzde 58,97 olmuştur. Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle, bir evvelki ay zerzevat fiyatları öncülüğünde artan taze meyve zerzevat fiyatları bu ay ölçülü seyretmiştir. Öbür işlenmemiş besin kümesinde kırmızı ve beyaz et fiyatlarındaki artış kıymetli ölçüde güçlenerek bu kümede izlenen yüksek aylık enflasyonda (yüzde 8,92) belirleyici olmuştur. Böylece, işlenmemiş besin aylık enflasyonu yüzde 5,57 oranında gerçekleşmiştir. İşlenmiş besin kümesi aylık enflasyonu ise yüzde 1,39 ile değerli ölçüde yavaşlarken, kırmızı et fiyatlarının etkilediği işlenmiş et eserlerinde yüksek artışlar devam etmiştir.

Yurt içi üretici fiyatları mart ayında yüzde 3,29 oranında artmış, yıllık enflasyon düşük bazın da tesiriyle 4,18 puan yükselerek yüzde 51,47 olmuştur. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, güç alt kümesinde fiyatlar aylık bazda ölçülü seyrederken güç dışındaki kümeler aylık yüzde 3,4-4,3 bandında artışlar göstermiştir. Aylık fiyat gelişmeleri kesimler bazında incelendiğinde, fiyat artışlarının genele yayıldığı izlenirken, metal cevherleri, başka mamul eşyalar, basım ve kayıt hizmetleri, dokumacılık, besin, kauçuk ve plastik eserleri ile motorlu kara taşıtları öne çıkan alt kümeler olmuştur.”

patronlardunyasi.com