Yurtiçi swaplar eridi, sıra ülkelere geldi

Ekonomim’in haberine nazaran, Türkiye’de geçen yıl genel seçim öncesinde uygulanan düşük faiz siyaseti ve ekonomistlerin tarifiyle ‘kontrollü kur’ periyodunda döviz satışlarıyla oluşan rezerv erimesine karşılık yurtiçi ve yurtdışı swaplara yöneldi.

Merkez Bankası yurtiçi bankalara TL verip karşılığında altın ve döviz aldı, öteki ülke merkez bankalarıyla mahallî para üniteleriyle swap mutabakatları imzaladı. Bu iki süreç rezervlerde yer aldı ve olduğundan daha uygun görünmesini sağladı. Merkez Bankası dün, bankalara gönderdiği yazı ile döviz karşılığı TL swap süreçlerine bugünden itibaren son vereceğini bildirdi. Fakat başka ülke merkez bankalarıyla 23.1 milyar dolar swap muahedeleri bulunuyor. Ekonomistler pak ve inanç veren bilanço için Merkez Bankası’nın artık bunları sona erdirmesi gerektiğini vurguluyor.

YURTİÇİ SWAPLAR 64,5 MİLYAR DOLARDAN DÜŞTÜ

Merkez Bankası, 2019 yılından itibaren uygulanan klasik olmayan para siyaseti, yüksek enflasyon, artan döviz kuru ortamında rezervlerinden satış yaparak döviz kurlarını tutma uğraşını sürdürüyordu. Bu efor döviz rezervlerinde süratli bir erimeye yol açarken sıkı para siyaseti uygulamak yerine yurtiçi ve yurtdışı swap mutabakatlarıyla rezervlerin ekonomistlerin tabiriyle ‘makyajlanması’ başladı. Bu swap süreçleri nedeniyle ekonomistler Merkez Bankası rezervlerine swap hariç olarak bakmak zorunda kaldı, zira Merkez Bankası’nın gerçek rezerv yeterliliği bu süreçler nedeniyle toplam yahut net rezervlerden anlaşılamıyordu.

Yurtiçinde bankalarla yapılan swap süreçlerinde Merkez Bankası TL veriyor bankalardan ise döviz ve altın alımı yapıyordu. Bu ölçüler epeyce yüksek düzeylere ulaşmıştı. Yeni Merkez Bankası ve iktisat idaresinin klâsik para siyasetine geçişi ve kararlı uygulamalarıyla Merkez Bankası’nın yurtiçi bankalarla yaptığı swap stoku 2023 yılı tepesi olan 64.5 milyar dolardan 144 milyon dolara geriledi. Bu durum hem yurtiçi hem de yurtdışı piyasa uzmanlarınca olumlu karşılandı.

DİĞER ÜLKELERLE 23,1 MİLYAR DOLARLIK SWAP VAR

Hatırlanacağı üzere Merkez Bankası birinci olarak Çin ile her üç yılda bir yenilenen swap mutabakatı imzaladı. Bu yenileme en son Haziran 2021’de yapıldı ölçüsü ise 6 milyar dolar düzeyinde. Güney Kore ile 2 milyar dolar, Katar ile tekrar Aralık 2021’de 3 yıllık olarak yenilenen 15 milyar dolar karşılığı swap mutabakatları imzalandı. Birleşik Arap Emirlikleri ile ise 5 milyar dolar düzeyinde bir swap mutabakatı bulunuyor ki 2022 yılında imza atıldı. Bu swap mutabakatları Merkez Bankası bilançosunda yükümlülük yahut aktifinde görülmese de rezerv hesabında dolar karşılığı olarak yer alıyor.

Bankacıların yaptığı hesaba nazaran 12 Temmuz itibariyle ülke merkez bankalarına swap yükümlülüğü 23.1 milyar dolar düzeyinde, sürecin TL karşılığı 756 milyar yükümlülüklerde rezerv para içinde bulunuyor. Bilançoda görünmediği halde rezerv hesabında öbür lüke merkez bankaları swap süreçlerinin bulunması Merkez Bankası’nın rezervleri konusunda tartışmaların da sürmesine neden oluyor. Ekonomistler hala daha swap hariç net rezerv hesabıyla Merkez Bankası’nın rezerv yeterliliğini hesaplıyor. Swap hariç net rezervler lokal seçimlerin akabinde daima bir yükseliş trendinde ve bankacıların hesaplamasına nazaran 19 Temmuz ile biten hafta itibariyle 23.1 milyar dolara yükseldi. Yani artık swap hariç rezervler de müspet tarafta ve Merkez Bankası rezerv biriktirmeye de devam edecek. Ekonomistlerin yaptığı yoruma nazaran artık öbür ülke merkez bankalarıyla swap süreçlerinin bitirilmesi için hiçbir pürüz kalmadı.

TEMİZ BİLANÇO YATIRIMCIYA İNANÇ VERİR

Ekonomist Uğur Gürses bu mevzuyu birinci gündeme getiren oldu. Gürses, yurtiçi bankalarla yapılan swap süreçlerinin 144 milyon dolar üzere epey düşük bir düzeye gerilediğine dikkat çekerek “2019’dan bu yana, eritilen rezervlerin ve ucuza TL borç vermenin ‘işlevsel’ sistemi son bulmuş oldu. Sıra ülke swaplarında. Bunların da kapatılmasıyla ‘makyaj’ sona erecektir” dedi. Gürses, öbür ülkelerle yapılan depo hesabı ile öbür ülke merkez bankaları ile yapılan swap süreçlerinin farklı olduğuna işaret ederek “Depo hesapları bilanço içinde görünüyor, hem yükümlülükte hem de etkinde. Lakin Katar üzere ülkelerle yapılan swap muahedeleri bilanço dışında kalırken rezerv olarak yazılıyor. Bu 23 milyar doları aşan kısım bilanço dışı yükümlülük” diye konuştu.

DEPO HESAPLARINDA BİRİNCİ KAPAMA 5 MİLYAR DOLAR İLE BAE’NİNKİ OLDU

Merkez Bankası bilançosunda görünen depo hesaplarında da dış yükümlülükleri azaltma kapsamında birinci adımı attı. Dün sabah yapılan açıklama ile Merkez Bankası döviz rezervlerinin idaresi kapsamında dış yükümlülüklerini azaltmak maksadıyla memleketler arası depo alım kontratlarını gözden geçirdiğini, bu kapsamda geçen yıl Suudi Arabistan’dan alınan 5 milyar dolar fiyatındaki depo alım sürecini sonlandırdığını açıkladı. TCMB tarafından yapılan yazılı açıklamaya nazaran Saudi Fund for Development ile yapılan depo süreci karşılıklı mutabakat ile sonlandırıldı. TCMB, depo bakiyelerinin azaltılması yoluyla dış yükümlülüklerin “son dönemde” yaklaşık 7 milyar dolar karşılığı güzelleştiğini belirtti.

QNB Finansbank Baş Ekonomisti Erkin Işık depo fiyatının en son 19 Temmuz için açıklanan TCMB vaziyet bilançosunda 21.1 milyar dolar düzeyinde gözüktüğüne işaret ederek “Mayıs ortasında nazaran 1.7 milyar dolarlık düşüş dikkatimizi çekmişti. Bilhassa 24 Mayıs haftasında depo fiyatında 1.2 milyar dolarlık yüklü bir düşüş vardı ki bunun sebebi açıklanmamıştı. Suudi Arabistan ile depo sürecinin kapanması sonrasında toplam fiyat 16 milyar dolar civarına gerileyecektir. Bu doğrultuda, brüt rezerv de misal meblağda düşecek, lakin net rezerv etkilenmeyecektir. Depo süreçlerinin yanında, yabancı merkez bankaları ile yapılan 23.1 milyar dolarlık da swap süreci bulunmaktadır ki bunlar da vakit içerisinde kademeli olarak azaltılacaktır. Bu süreçleri dikkate aldığımızda, TCMB’nin döviz rezervi biriktirmeye devam etmesi gerektiği anlaşılıyor” dedi.

TL KARŞILIĞI ALTIN SWAP İTHALATI NASIL ETKİLEYECEK?

Merkez Bankası evvelki gün PPK sonrasında bankalara gönderdiği yazı ile TL karşılığı altın ve döviz swap ihalelerine başlayacağını duyurdu bu yeni swap süreci TCMB’nin spotta döviz ve altın satışı yaparak fazla TL likiditeyi çekmesi manasına gelirken, vadede ise döviz alış sürecini söz ediyor. TCMB’nin yeni başlatacağı satım taraflı döviz ve altın swap ihaleleri sistemdeki fazla likiditeyi azaltacak bir adım olarak yorumlanıyor lakin uzmanlara nazaran tek hesap bu değil. Piyasadaki likidite fazlası evvelki gün prestijiyle yaklaşık 180 milyar TL. Uzmanların verdiği bilgiye nazaran Merkez Bankası’nın altın alımı ithalat kapsamında değerlendirilmiyor rezerv artışı olarak görünüyor. Altın ithalatına getirilen kotalar nedeniyle Merkez Bankası’nın isteyen bankalara altın satarak karşılığında TL alması hem TL likiditeyi azaltacak hem de altın ithalatı bilgilerinin de azalmasını sağlayacak.

Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Orkun Gödek de son 1 yılda, bilhassa de son 6 ayda Merkez Bankası’nın irtibat manasında çok önemli ataklar yaptığını belirterek “Öngörülebilirlik arttıkça oynaklık azalıyor. Siyaset metinleri neredeyse hiç tartışılmıyor. Çok hoş. Çok kıymetli. Naçizane teklifim, evvelki gün PPK metni peşine ajansa düşen satım istikametli TL swap ihaleleri konusunda biraz daha fazla irtibat kurulması. Tahminen planlanıyor dahi olabilir. Bilmiyorum. Açıkçası; boyutu, aktifliği, TL likidite fazlasında yeni devirde tek aracın bu olup olmayacağı, brüt-net rezerv tesiri üzere bahislerde daha fazla ayrıntıya gereksinim var. Anlatılmasından ziyan gelmez. Şimdi bilançoyu yeni sadeleştirirken, bunların bilgilendirmesi muhtemel baş karışıklığını müddet hiç uzamadan engellemiş olur” diye konuştu.

patronlardunyasi.com