“Yeşil güç için yıllık 6 milyar dolarlık yatırıma muhtaçlık var”

Shura Güç Dönüşüm Merkezi Yöneticisi Alkım Bağ Güllü, Bloomberg HT yayınına katılarak, Türkiye’nin güç dönüşümü karnesi, yapılması gereken yatırım ölçüsü, atılacak adımlar konusunda değerlendirmelerde bulundu.

Alkım Bağ Güllü’nün verdiği bilgiler ve dikkat çektiği noktalar özetle şöyle;

10 yıl evvel Türkiye’de konseyi güç 64 gigawatt, şurası gücümüzün yüzde 40’ını, elektrik üretimimizin de yüzde 29’unu o vakit yenilenebilir güç kaynaklarımızdan sağlıyormuşuz. Lakin yüklü olarak hidroelektrik santralleri baskın, güneş esasen sistemde yok, rüzgarın da hissesi yalnızca yüzde 3.

Bugün 2023 yılına geldiğimizde Kasım ayı datalarına nazaran bizim şurası gücümüz 106 gigawatta ulaştı yani bu 10 senede şurası gücümüz yüzde 66 artmış, elektrik üretimimiz yüzde 36 artmış. Son 10 senede elektrik üretiminde talep artışı da çok fazla. Heyeti gücümüzün bugün yüzde 56’sını ve elektrik üretimimizin de yüzde 46’sını yenilenebilir güç kaynaklarından sağlıyoruz. Tabiki bu kıymetli bir muvaffakiyet.

Özellikle son 10 yılda rüzgar ve güneş güç kaynaklarını arttırabildik ve aslında bunlar maliyetler yüksekken gerçekleşen yatırımlar sayesinde oldu. Burada aslında kıymetli olan YEKDEM dolar bazlı alım garantisi sağlayarak çok süratli yatırımlarla bu başarıyı sağladık. O vakit tabi milletlerarası makro ekonomik ortamda daha elverişliydi.

“2023 yılında biraz düşüş oldu”

Biz 2023 yılında 2,5 gigawattlık bir ek konseyi güç eklemesi yapmışız sisteme, aslında biraz düşüş var. Bunun nedenlerinden biri 2022 yılı ortasında destekleme sistemi bitti, Türk lirası bazlı farklı bir yeni bir YEKDEM var. Münasebetiyle yatırımlarda bir yavaşlama görüyoruz lakin sevindirici olan kısım bu 2,5 gigawattın tümünün yenilenebilir güç kaynaklarından oluşması ve bunun da büyük bir kısmı güneşten oluşuyor. Rüzgarda maalesef çok berbat bir yıl oldu, 2023’te yalnızca 300 megawattlık yatırım yapabilmişiz. Münasebetiyle biraz telaş verici bir durum bu bunun gerisinde yatan nedenlerin düzgünce tahlil edilmesi gerekiyor.

Bizim bir net sıfır maksadımız var, bununla ilgili yayınlanan yeni gayeler var. Tabi burada güç dönüşümü çok kıymetli. Bizim Türkiye olarak çok yüksek bir rüzgar ve güneş kapasitemiz var ve bunu da kıymetlendirmemiz lazım.

“Kurulu gücün 5 katına çıkması gerekiyor”

Bizim bugün 12 gigawattlık bir rüzgar heyeti gücümüz var. Bunu 2035 yılında 30 gigawatta çıkarmamız gerekiyor bunun 5 gigawattı deniz üstü olacak. Güneş gücü de bugün yaklaşık 11 gigawattlık şurası gücümüzün var, bunu da 53 gigawattlara çıkarmamız gerekiyor. Yani biz rüzgar yatırımlarımızı 2035’e kadar 3 katına, güneş gücü konseyi gücümüzü de 5 katına çıkarmamız gereken bir periyoda gidiyoruz. Yatırımların tam bilakis hızlanması gereken kritik bir periyoda girdiğimizi söyleyebilirim. Bu manada kesinlikle yenilenebilir güç yatırımlarını hızlandıracak uygulamaların yapılması lazım.

Bütün kalkınma planlarında yeşil ve dijital dönüşüm odak noktasında. 2023 yılında Türkiye’nin orta vadeli gayeleri ortaya kondu. 2024’te artık ayrıntılı aksiyon planlarının hazırlanması gerekiyor yani biz o gayelere nasıl ulaşacağız. Destekleyici siyasetlerin uygulamaya geçmesi, mevzuat ve piyasa düzenlemelerinin yapılması değerli olacak. Tabiki yatırımların yapılması çok değerli olacak.

“Bugüne kadar yapılan yatırım ölçüsü 44 milyar dolar”

Biz son 20 senede yenilenebilir güç kaynakları için 44 milyar dolarlık bir yatırım yapmışız ve bunun yüzde 85’i de son 10 senede yapılmış. Dünya Bankası, EBRD üzere memleketler arası kuruluşlar dayanak verdi lakin 2022 yılından itibaren farklı bir periyoda girdik. Hem global hem de Türkiye’nin kendi ekonomik şartları da zorlaştı, tabi finansman çok çok değerli olacak yeşil finansman var ve Türkiye Dünya’da bulunan bu finansman kaynaklarının binde beşine gereksinimi var. Biz uygun siyasetlerle bir yeşil finansman stratejisi geliştirerek bu finansmanı çekebilmemiz mümkün.

Bizim yıllık yalnızca yenilenebilir güç yatırımları için 5-6 milyar dolarlık yatırıma muhtaçlığımız var. Yalnızca elektrik kesiminin karbonsuzlaşması için yılda 15 milyar dolar bir yatırım gerekiyor bunun içinde şebeke yatırımları da var zira altyapıyı da hazır hale getirmek lazım. Hasebiyle çok önemli yatırım gereksinimi var. Burada değerli olan milletlerarası kaynakları Türkiye’ye çekmek olacak. Yeşil tahviller var, sermaye teşebbüsleri var, fonlar var bunların hepsi yatırımlara takviye verebilir. Türkiye’nin bu opsiyonları da değerlendirmesi ve önünü açması gerekiyor.