Yeni kripto düzenlemesi neleri getirecek?

Kripto varlıklara ait düzenlemeleri içeren Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin, TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda 30 Mayıs Perşembe günü ele alınması bekleniyor.

TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde görüşülecek Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin tesir tahlilinden derlenen bilgilere nazaran, teklifle yatırımcıların hak ve menfaatlerinin korunması için Türkiye’deki kripto varlık ekosisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesi amaçlanıyor.

Etki tahlilinde, kripto varlık düzenlemesinin yatırımcılar nezdinde yaratacağı tesirin, daha evvel kaldıraçlı alım satım süreçleri (foreks) için yapılan düzenlemeye benzeri tesirler yaratabileceği öngörüldü.

Foreks süreçlerini düzenleme ve denetleme yetkisinin 2011’de Sermaye Piyasası Heyetine (SPK) verildiği anımsatılarak, bu bakımdan foreks düzenlemelerinin çıkışındaki temel siyasetin, vatandaşlar tarafından ilgi gören bir eserin düzenleme altına alınması olduğu söz edildi.

Düzenlemenin merkezi idare bütçesine direkt ilave bir mali yük getirmediğine işaret edilerek, SPK kontrolündeki kurum ve piyasalara yeni bir alan daha ekleneceği dikkate alındığında bilişim uzmanları başta olmak üzere işçi gereksiniminde kayda bedel bir artış ortaya çıkmasının beklendiği ve bu durumun mali bir tesir oluşturabileceği bildirildi.

Teklifte öngörülen yükümlülükleri sağlayan ve bu alanda faaliyet göstermek emeliyle SPK’ye müracaatta bulunan kripto varlık hizmet sağlayıcılara faaliyet müsaadesi ve bu müsaadesi gösterir yetki evrakının, yetki dokümanı harcı karşılığında verileceği bildirilen tahlilde, düzenlemenin temel gayesinin gelir elde etmek olmadığı vurgulandı.

Analizde şunlar kaydedildi:

“2024 yılı için aracı kurumlardan tahsil edilen yetki dokümanı harcı 749 bin 533,30 liradır. Düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle birinci kademede, 10 ila 20 kadar platformun yetkilendirilmesi, ilaveten 5 ila 10 bankanın saklama lisansı alması öngörülmektedir. Bu kapsamda kelam konusu şirketlere faaliyet harcı verilmesi suretiyle birinci kademede 11 milyon 243 bin lira ila 22 milyon 486 bin lira aralığında bir kamu geliri elde edilmesi beklenmektedir.”

Kayıt dışılığın azaltılması sağlanacak

Etki tahlilinde, teklifin yasalaşmasıyla platformlarda gerçekleştirilen tüm transfer süreçlerinin kayıt altına alınması yükümlülüğü getirilerek platform nezdindeki hareketler bakımından memleketler arası prensiplere uygun halde şeffaflık sağlanmasının amaçlandığı ve kripto varlık ekosistemindeki kayıt dışılığın azaltılacağı belirtildi.

Kripto varlıklara yönelik saklama hizmetinin SPK tarafından yapılacak düzenleme uyarınca yetkilendirilmiş ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından uygun görülen bankalarca yahut SPK tarafından belirlenen başka kuruluşlarca sunulmasına yönelik düzenlemeye gidildiği söz edilerek, mevcut durumda kripto varlık alım satım platformlarında yaklaşık 7 milyar dolar meblağında varlığın saklamasının yapıldığı bildirildi.

Platformlar nezdinde saklaması yapılan varlıkların risk seviyesinin belirlenebilmesi hedefiyle dünyada en yüksek kapitalizasyona sahip olan üç kripto varlığın (Bitcoin, Ethereum ve Tether) platformların portföyünde yer alan tüm kripto varlıklara oranlanması formülüyle yapılan hesaplama sonucunda, bilgi talep edilen 10 kripto varlık alım satım platformunun toplam kripto varlıklarının yüzde 29,6’sını en yüksek kapitalizasyona sahip üç kripto varlığın oluşturduğu kaydedildi.

Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğinin (TSPB) üye kapsayıcılığının artırılmasıyla birinci etapta kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak yetkilendirilmesi beklenen 10 ila 20 kripto varlık hizmet sağlayıcısının ve bu ay prestijiyle faaliyet gösteren 17 kitle fonlama platformunun TSPB’ye üye olmasının öngörüldüğü bildirildi. Böylelikle TSPB tarafından geliştirilecek eğitim, konferans üzere çalışmaların daha güçlü bir formda finanse edileceği, birlik yapısıyla sağlanan otokontrol düzeneği sayesinde kamu tarafından yürütülecek kontrol maliyetlerinin azaltılmasının beklendiği söz edildi.

Teklifle kripto varlık ekosisteminde faaliyet gösteren paydaşların kayıt dışı faaliyetlerinin önlenmesi ve bu alanda faaliyet göstermek isteyen kuruluşların SPK’den müsaade alarak faaliyet göstermesinin öngörüldüğü belirtilerek, bu bağlamda geçen yıl kaldıraçlı süreçlerle ilgili olarak mevzuata ters paylaşım yapıldığı tespit edilen toplamda 1701 internet sitesine erişim yasağı getirildiği de kaydedildi.

SPK ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilecek

Etki tahlilinde, teklifin yasalaşmasıyla idari para cezası verilmesi halinde elde edilecek kamu gelirinin artmasının beklendiği bildirildi.

Öte yandan piyasa bozucu aksiyon, bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı durumlarında internet sitesi erişim pürüzü yahut içeriğin çıkarılması üzere önlemlerin müsaadesiz foreks sitelerindeki uygulamaya misal biçimde süratlice alınabilmesinin, yatırımcıların korunmasına kıymetli katkı sağlayacağına işaret edildi.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların işleyeceği zimmet hatasında, klasik finansal araçlara ve aracılara nazaran daha ağır cezalar öngörülmesi ve hizmet sağlayıcıların mensuplarının şahsi olarak sorumlu tutulmasıyla caydırıcılığın artırılmasının amaçlandığı da belirtildi.

Mevcut durumda ihraççılar yahut halka arz edenlerin, ihraç pahası üzerinden fiyat yatırmak zorunda oldukları hatırlatılan tahlilde, SPK tarafından düzenlenen ve denetlenen borsalar ile öteki teşkilatlanmış piyasaların, merkezi takas kurumlarının, merkezi saklama kurumlarının ve Merkezi Kayıt Kuruluşu AŞ’nin faiz gelirleri hariç tüm gelirleri üzerinden bütçeye gelir kaydı yapıldığı hatırlatıldı. Bu kapsamda ilgili kuruluşlardan 2021’de 104 milyon 943 bin 423, 2022’de 165 milyon 794 bin 867, 2023’te ise 300 milyon 80 bin 421 lira gelir elde edildiği kaydedildi.