Türkiye ve Arjantin’in baht yoldaşlığı enflasyonla çaba sürecinde de sürüyor

Mustafa Ali AYKOL

Türkiye iktisadının sıkça kıyaslandığı ve karşılaştırıldığı, ülkelerin başında gelen Arjantin’de ekonomik manada ilgi alımlı gelişmeler yaşanıyor.

Arjantin, dünyada en yüksek enflasyona sahip olan ülke. Yıllık enflasyon oranı yüzde 288’e yükselmiş durumda.

Türkiye oranla çok daha yüksek bir enflasyona sahip olan Arjantin iktisadı, Aralık 2023’te kendisi de bir ekonomist olan Javier Milei’nin lider seçilip vazifeye gelmesinin akabinde önemli bir düşüş trendine girdi.

ARJANTİN’DE AYLIK ENFLASYON 4 AYDA TEK HANEYE İNDİ

Arjantin’de Aralık 2023’te yüzde 25 olan aylık enflasyon oranı martta yüzde 11’e, Nisan’da ise tek haneye (yüzde 8,8) düştü.

Arjantin’de yıllık bazda enflasyon hala çok yüksek düzeylerde olmasına karşın dört ay üst üste yavaşladı aylık enflasyon birinci defa tek haneli sayılara geriledi.

Arjantin’de Aralık 2023’te yüzde 25 ile rekor kıran aylık enflasyon oranı Nisan 2024 itibariyle tek haneye indi. (Grafik: Bloomberg)

MİLEİ VE ‘TESTERE’ POLİTİKALARI

Javier Milei seçimlerden evvel elinde testere ile poz verirken birçok kişi onun bir mecnun ve popülist olduğunu düşünüyordu.

Oysa Javier Milei’nin testere ile meteforize ettiği şey devlet harcamalarının ‘budanması’ yoluyla iktisatta bir ‘şok terapi’ uygulanmasıydı.

Bu vaatlerle seçilen Milei, vazifeye başladıktan çabucak sonra kamuda küçülme adımlarına başladı.

Finansal istikrar ve mali ıslahat stratejisi izleyen Milei’nin birinci işi Arjantin’deki devletin çok harcamalarını kısrarak bakanlık sayısını yarıya indirmek oldu.

Kamuda 70 bin konumu kaldıran Milei, kamu ihaleleri ve çeşitli sübvansiyonları da askıya aldı.

Milei idaresi fiyat denetimlerini de kaldırıp Arjantin pesosunu dolar karşısında yüzde 50’den fazla devalüe etti.

Arjantin’de enflasyonun arka arda dördüncü ayda da yavaşlamasının akabinde Arjantin Merkez Bankası, geçtiğimiz Salı günü siyaset faizini 1000 baz puan düşürerek yüzde 40’a indirdi.

İlk çeyrekte hükümet, enflasyonu körükleyen denetimsiz para basımını durdurarak 16 yıl ortadan sonra birinci defa mali fazla verdi.

Öte yandan IMF yetkilileri, hafta başında Arjantin için yaklaşık 44 milyar dolarlık kredi programının sekizinci incelemesini tamamladı.

IMF’DEN ÖVGÜ

Söz konusu onayın verilmesi halinde Arjantin’in 800 milyon dolarlık kredi dilimine erişim sağlayacak.

IMF Başkanı Kristalina Georgieva da, Arjantin’in yeni idarenin makroekonomik istikrarı yine sağlamak ve büyümenin önündeki pürüzleri ortadan kaldırmak için “cesur adımlar” attığını söyledi.

Milei’nin uygulamaları Arjantin iktisadına direkt ve dolaylı yatırımların da artmasını sağladı.

Ülkedeki pay senedi ve tahviller son yılların en yüksek düzeylerine ulaştı.

TESLA’DAN YATIRIM ÇAĞRISI

Tesla, Space X ve X’in işvereni Elon Musk da birkaç kere görüştüğü Milei’ye takviye açıklayarak “Herkese Arjantin’e yatırım yapmayı öneriyorum” dedi.

TÜRKİYE DE ENFLASYONLA GAYRET ADIMLARI ATIYOR

Arjantin iktisadı ile benzerlikleri tezlere mevzu olan Türkiye iktisadında de son 10 aylık süreçte ‘rasyonel siyasetlere dönüş’ süreci yaşandı.

Haziran 2023’te Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olarak yeniden ekonominin idaresine geçmesinin ve Merkez Bankası’ndaki değişikliklerin akabinde Türkiye de tıpkı Arjantin üzere maksat olarak finansal istikrar ve mali ıslahatı emel olarak belirledi.

Türkiye’de aylık enflasyon dataları. (Kaynak: TÜİK – investing.com)

Fakat Türkiye’de Arjantin’dekine misal biçimde aylık enflasyonda nizamlı bir düşüş gözlenmedi.

2023’ün sonbaharında yükselişe geçen aylık enflasyon kış aylarında düşerken Şubat 2024’te yine yüzde 6’nın üzerine sıçradı.

YEREL SEÇİMİN EKONOMİK YÜKÜ

Peki neden Arjantin’de aylık enflasyon daima bir düşüş trendine girmişken misal bir hedefle hareket eden Türkiye’de enflasyon dataları bu istikamette oluşmadı?

Bu sorunun yanıtlarının en başında Türkiye’nin Arjantin’den farklı olarak Mart 2024’te bir lokal seçime gitmesi gösterilebilir.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da sık sık vurguladığı üzere bir yılda yapılan 3 seçim Türkiye iktisadını yormuş durumda.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iktisada dair yaptığı konuşmalarda seçimlerin Türk iktisadına verdiği zararın altını çiziyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan 31 Mart’taki mahallî seçimlerin akabinde iktisada dair yaptığı neredeyse her açıklamada Türkiye’nin önündeki 4 yıllık seçimsiz periyoda vurgu yapıyor ve iktisat grubuna güvendiğinin altını çiziyor.

Yani aslında Türkiye’nin enflasyonla çabasının aslında yeni başladığını söylemek mümkün.

Bakan Şimşek’in Milei’nin Arjantin’deki ‘testere’ siyasetlerine misal biçimde Türkiye’de de ‘kamuda tasarruf paketi’ açıklaması seçim sebebiyle seçim sonrasına kaldı ve daha yeni açıklandı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ‘Kamuda Tasarruf Paketi’ni Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile birlikte açıkladı.

Ayrıca Türkiye’de açıklanan ‘kamuda tasarruf paketi’nin Arjantin’deki kadar radikal tasarruf tedbirleri içermediği göz önüne alınırsa sonuçlarının da o kadar süratli bir halde yansımayacağı iddia edilebilir.

Türkiye’de iktisadın idare koltuğun oturan Mehmet Şimşek tüm dünyada iktisat etrafları tarafından tanınan ve açıklamaları merakla takip edilen bir isim.

Türkiye’de de Arjantin’de olduğu üzere pay senetlerine ve tahvillere yabancı girişi hayli artmış durumda.

Seçim sonrası iktisat takımının inanç tazelemesi de yabancı yatırımcıların yakından izlediği ve olumlu değerlendirdiği bir öbür etken oldu.

DOĞRUDAN YATIRIMLAR BEKLENİYOR

Ekonomi siyasetini sürdürmesi halinde Türkiye’ye önümüzdeki gün ve aylarda direkt yatırımların da gelmesi muhtemelen.

Arjantin’de Milei’nin ‘devrimci’ bir biçimde radikal adımlarla attığı adımların sonuçları süratli sonuç verirken Türkiye’de daha vakte yayılan ve ekonomiyi de söndürmemeyi amaçlayan adımların uzun vadede tesirinin sayılara yansıması bekleniyor.

patronlardunyasi.com