Türk Lirası mevduat enflasyonu yenemedi

Anılan tarihte açılan üç ay vade­li mevduat, yeniden tıpkı vade ile çev­rildiği varsayılırsa, eylül sonunda yüzde 45,2’ye, aralık sonunda yüz­de 52,5’e ve bu yılın mart ayı sonun­da yüzde 64,30’a kadar çıkan ca­ri yıllık faiz oranları ile yenilendi. Evvelki periyot faiz getirisi de üze­rine eklenerek yeni cari faizle çev­rildiğinde, bir yıllık mühletin doldu­ğu bu yılın haziran sonu itibarıy­la kelam konusu hesabın yüzde 5’lik stopajdan arındırılmış yıllık bile­şik faiz getirisi yüzde 56,7 olarak gerçekleşti.

Türkiye İstatistik Ku­rumu’na (TÜİK) nazaran haziran sonu prestijiyle son bir yılda tüketici fi­yatları (TÜFE) bazında yüzde 71,6 olarak gerçekleşen enflasyonla in­dirgendiğinde, üç ay vadeli mevdu­atta son bir yılda gerçek bazda yüzde 8,7 oranında bir kayıp oluştu. Bu­na nazaran son bir yılda birikimleri­ni mevduatta en çok tercih edilen üç ay vade ile çeviren tasarruf sa­hipleri “negatif gerçek getiri” ile kar­şı karşıya kaldı, gerçek olarak yüksek oranda ziyana uğradı.

Dünya’dan Naki Baır’ın haberine nazaran, geçen yıl haziran sonunda açı­lan ve aralık sonunda yüzde 51,7’ye çıkan yıllık kolay faizle yenilendiği varsayılan 6 aya kadar vadeli mev­duatın bu yıl haziran sonu itibarıy­la elde edilen stopajdan arındırıl­mış yıllık bileşik faiz getirisi yüzde 40,8 oldu. Enflasyondan arındırıl­dığında, bir yıl boyunca altı ay va­deli mevduatla çevrilen birikimle­rin gerçek olarak yüzde 17,9 ziyan et­tirdiği belirlendi.

Geçen yıl haziran sonunda açılan bir yıl vadeli mevduatın yıllık kolay faizi yüzde 27,4 düze­yinde bulunuyordu. Bu yıl tıpkı tarihte vadesi dolan kelam konusu mevduatın nominal getirisi yüz­de 3’lük stopajdan arındırıldı­ğında yıllık net getirisi yüzde 26 seviyesinde gerçekleşti. Bir yıl ön­ce parasını bir yıl vadeli mevdua­ta yatıranlar bu nominal getiriye nazaran yüzde 71,6’lık yıllık enflas­yon karşısında gerçek olarak yüzde 26,6 ziyana uğradı.

ENFLASYON-FAİZ MARJI LEHTE DARALDI

Faiz oranlarında rekor yükseliş devam ederken, son bir yılda tüm vadelerde TL mevduatta çevrilen fonların gerçek getirisi negatif oldu ve yatırımcısı gerçek olarak ziyan etti. Fakat evvelki bir yılda elde edilen yıllık bileşik faizle tıpkı dö­nemdeki yıllık enflasyon arasın­daki makasın lehte daraldığı, baş­ka deyişle gerçek zararın aylar itiba­rıyla azaldığı belirlendi.

Önceki bir yılda elde edilen bi­leşik faiz getirisi ile enflasyon ara­sındaki fark münasebetiyle oluşan gerçek ziyan üç ay vadeli mevduat­ta Ekim 2023’te yüzde 21,4’e ka­dar çıktıktan sonra gerileyerek bu yıl mayıs sonunda yüzde 17,6 oldu, yıllık enflasyonda 11 ay sonra birinci düşüşün yaşandığı haziran ayın­da ise yüzde 8,7’ye kadar indi.

Altı ay vadeli mevduatın bu yıl şubat sonunda yüzde 28,2 olan önce­ki bir yıllık periyottaki gerçek kayıp oranı mayısta yüzde 24,1’e, hazi­randa yüzde 17,9’a geriledi. Aylar prestijiyle bir yıl evvel bir yıl vadey­le açılmış mevduatın getirişi ile yıllık enflasyon ortasındaki aley­hte marj hasebiyle yaşanan gerçek ziyan bu yıl mayıs sonunda yüzde 35,1 seviyesinde bulunurken, hazi­ran sonunda yüzde 26,6’ya indi.

HAZİRANDA AÇILAN HESAPLARIN MÜMKÜN GETİRİSİ

Haziran sonu prestijiyle bankacı­lık dalı ortalamasında TL mev­duatın yıllık kolay faiz oranı üç aya kadar vadede yüzde 59,2, altı aya kadar vadede yüzde 57,5 ve bir yıla kadar vadede yüzde 48,8 düzeyin­de bulunuyor. Buna nazaran haziran sonunda açılan üç ay vadeli hesap­lar eylül sonunda vadesi dolduğun­dan

yüzde 7,5’lik stopaj sonrası net yüzde 13,7 faiz getirecek. Haziran­da açılan 6 ay vadeli mevduatta va­desinin dolacağı aralıkta net yüzde 26,6 periyot getirisi oluşacak. Birebir tarihte açılan bir yıl vadeli mevdu­at ise Haziran 2023’te vadesi dol­duğunda yüzde 3’lük stopaj sonrası net yüzde 47,3 oranında bir nomi­nal getiri sağlayacak.

Bir yıl vadeli mevduatta vade başında geçerli oran dolayısıy­la izleyen bir yılda enflasyonda düşüş yatırımcının işine yaraya­cak. Gelecek bir yıldaki enflasyon bir yıl vadeli mevduatın nominal faiz oranının altına inerse yatı­rımcı ortadaki yüzde fark kadar re­el kar elde edecek. Lakin bir yılın altındaki vadelerde de ise gerçek geti­ri, izleyen aylarda faizlerin ve enf­lasyonun seviyesindeki seyre nazaran oluşacak. Öteki deyişle mevdu­at yatırımcısının izleyen dönem­de gerçek bazda kâra geçmesi, enf­lasyonda beklenen sert düşüş ya­nında faizlerin enflasyonun altına düşmemesine bağlı bulunuyor.

ENFLASYONDA BEKLENEN SERT DÜŞÜŞ

Bu yıl mayıs sonunda yüzde 75,45’e kadar çıktıktan sonra, 11 ayın akabinde birinci düşüşünü kaydederek haziranda baz tesiriyle yüzde 71,60’a inen TÜFE bazında yıllık enflasyonda düşüş sürecinin izleyen aylarda hızlanarak devam etmesi bekleniyor. TÜFE’de geçen yıl temmuzda yüzde 9,49, ağustosta yüzde 9,09 ve eylülde yüzde 4,75’le yüksek seviyelerde gerçekleşen aylık artışlar, bu yılın tıpkı aylarındaki artışların bunun çok altında kalması ve yıllık enflasyonda sert düşüşler yaşanması mümkünlüğünü artırıyor.

Bu nedenle yıllık enflasyonun izleyen üç ayda 20-25 puan düşerek eylül sonunda yüzde 50’nin altındaki seviyelere inmesi güçlü mümkünlük görülüyor. Bu da yılın ikinci yarısındaki enflasyonun yüzde 20’yi geçmemesi manasına geliyor ve haziran sonunda açılan üç ve altı ay vadeli mevduat hesaplarında cari periyotlarında gerçek getiri mümkünlüğünü güçlendiriyor.

“NEGATİF GERÇEK GETİRİ” NEDİR?

Eldeki bir birikimin belirli bir vade ile muhakkak bir faiz karşılığı bankaya ödünç verilmesi manasına gelen mevduat hesabının vade sonundaki kolay ya da yinelenmesi durumunda bileşik faiz getirisi, tıpkı periyottaki enflasyondan arındırıldığında çıkan oran gerçek (gerçek) getiri oluşturuyor.

Reel kazanç/ kayıp oranı, birikimin faiz getirisi ile oluşan yeni meblağının piyasadaki yeni fiyat seviyesine nazaran alım gücündeki artış ya da azalışı gösteriyor. Nominal getiri oranı, ilgili devirdeki enflasyondan daha yüksekse, birikim sahibine ortadaki yüzde fark kadar gerçek getiri sağlanmış oluyor. İlgili periyotta gerçekleşen enflasyondan daha düşük bir getiri ise tekrar ortadaki fark kadar gerçek ziyan demek. Getirinin oranı ilgili periyottaki enflasyonla tıpkı ise tasarruf sahibi gerçek bazda ne kar ne de ziyan yaşamış, öbür deyişle birikimi enflasyona karşı korunmuş oluyor.

Örneğin, enflasyonun yüzde 50 olduğu bir devirde mevduatta tutulan birikimin net faiz getirisinin de bu oranda olması alım gücünün birebir kaldığı; bunun üstünde olması gerçek olarak artmış, altında olması ise gerçekte düşmüş olduğu manasına geliyor.

1 MİLYON TL’YE AYDA 40 BİN TL GETİRİ GÜZEL Mİ?

Haziran sonu prestijiyle bir aya kadar vadeli mevduatın yıllık kolay faiz oranı dal ortalamasında yüzde 54,8 seviyesinde. Bu oranın, açılacak hesabın vade/gün sayısına düşen kısmının bulunması gerekiyor. Örneğin bu faiz oranı üzerinden 29 gün vadeli olarak açıldığı varsayılan bir hesabın yıllık faizi 365’e bölünüp 29 ile çarpılarak aylık brüt nominal faiz getirisi yüzde 4,4 olarak bulunuyor. Bundan yüzde 7,5 oranında stopaj düştükten sonra aylık net nominal getiri yüzde 4 oluyor.

Buna nazaran anılan faiz ve vade ile bankaya yatırılan 1 milyon liralık bir birikimin vade sonundaki getirisi 40 bin TL dolayında bulunuyor. Lakin ilgili vade devrinde enflasyon yüzde 4’ün üzerinde gerçekleşmişse, kelam konusu birikim 1.040 bin TL’ye çıkmasına karşın, alım gücü vade başındakinin altına inmiş, öteki deyişle birikim gerçek olarak küçülmüş oluyor. Olumlu gerçek getiri için, kelam konusu mevduatın vade devrindeki net nominal faiz getirisinin tıpkı periyottaki enflasyonun üzerinde olması gerekiyor.

patronlardunyasi.com