TÜİK temmuz ayı enflasyonunu hangi sayılara dayanarak açıklıyor? İktisat muharriri Alaattin Aktaş açıkladı

Ekonomim müellifi Alaattin Aktaş, TÜİK’in temmuz ayı enflasyonunu açıklarken dikkate aldığı fiyatlara dikkat çekti.

Aktaş yazısında, TÜİK’e nazaran, zeytinyağının zeytinden ucuz olduğunu, kira fiyatlarının 6 bin lira olarak hesaplandığını, özel ünivesitelerin fiyatlarının neredeyse ‘sudan ucuz’ açıklandığına dikkat çekerken, “Sizce de bu fiyatlarda bir tuhaflık yok mu?” dedi.

İşte Aktaş’ın o yazısı:

Bütün dünyada finans piyasalarında yaşanan önemli dalgalanma, hatta kimi tariflere nazaran kara pazartesi, doğaldır ki bizim piyasalarımızda da tesirini gösterdi. Türkiye’deki etkiyi şu kademede yüklü olarak borsada gördük. O da natürel ki kıymetli fakat sorun daha da derinleşip genişlerse ve bu durum Türk parasının süratli bir formda bedel yitirmesine gerçek evrilirse yaşanacak ıstırap daha da büyüyecek demektir.

Finans piyasalarında yaşanmakta olan sorun, bizim “enflasyon şenliklerimizi” biraz gölgeledi. Haziran sonunda yüzde 71.60 olan yıllık TÜFE artışı, yaklaşık 10 puan düşerek temmuz sonunda yüzde 61.78’e indi lakin bunu şöyle doya doya kutlayamadık!
Defalarca yazıldı lakin bu gerilemenin fiyatların gerilemesi olduğunu düşünen, daha berbatı bu türlü düşünülmesi için efor gösterenler var. Meğer olan çok kolay; geçen yıl temmuzda yüzde 9.49 olan artış yıllık hesaptan çıktı, onun yerine yüzde 3.23 artış girdi.

Yani fiyatlarda bir gerileme olağan ki yok! Lakin bu bilgiler o denli okunsun, o denli algılansın istiyorlar.

GELİN UNSUR FİYATLARINA BAKALIM
Yıllık enflasyonun seyri, iddianın tutup tutmayacağı konusunu daha sonraya bırakıp bugün geçen ay olduğu üzere tekrar unsur fiyatlarına eğileceğim. Hani TÜİK’in açıklamamak için bin dereden su getirdiği husus fiyatlarına…
Bu unsur fiyatlarını niçin açıklamadıklarını izah etmeye çalışırken ne diyorlardı, hatırlayalım:

– Dünyada unsur fiyatı açıklayan ülke yok. (Mayıs 2022’den evvel vardı, Türkiye!)
– Husus fiyatını açıklamak yanlış anlaşılıyor.
– Husus fiyatlarını açıklamak için bir gün daha çalışmak gerekir. (Ben bu yazıda yer verdiğim hususların fiyatını kolay bir bilgisayarla yaklaşık bir buçuk saatte hesapladım. Üstelik ben bu fiyatlara hesaplama yaparak ulaştım, bu fiyatlar TÜİK’in elinde zati hazır.)

Açıklamamakta haklılar!

Bu köşede 8 Temmuz’da TÜİK’in haziran ayı enflasyonunu hesaplarken 100 kalem mal ve hizmet için hangi fiyatları temel aldığını yazmıştım.

Bu defa bir kısmı haziranla birebir, bir kısmı yeni olmak üzere husus listesini biraz daraltıp 75’e indirdim.
Temmuz ayı için yüzde 3.23 olarak açıklanan TÜFE, bu 75 kalem mal ve hizmet için yazımın ekinde yer alan fiyatlar dikkate alınarak hesaplandı.

Bazı kalemlerdeki fiyatları görünce sanırım siz de bana katılacaksınız; bu fiyatlar dikkate alındığı sürece TÜİK unsur fiyatlarını açıklamayacak, açıklayamayacaktır.

KOŞUN DOKTORA
TÜİK ne desin, nasıl desin; Türkiye’de uzman doktor muayene ücreti yalnızca 34 lira, diye! Uzman doktor muayene ücreti 34 lira, veteriner fiyatı 726 lira! Bu nasıl söylenir ki!

Dolayısıyla “Zaman yok” da denir; “Başka ülkeler de açıklamıyor” da denir; “Açıklasak yanlış yorumlanır” da denir! Açıklamak istemeyene münasebet mi yok!

Şimdi… Hekimde bir hoş muayene oldunuz, 34 lirayı ödediniz ve yazılan reçeteyle eczaneye gittiniz; ilaca ortalama 121 lira ödeyeceksiniz.

TÜİK, doktor muayene ücretinin niye 34 lira olduğunu açıklama zahmetine bile girmiyor lakin ben söyleyeyim. Buradaki mantık şu; uzman doktor muayene ücreti 3 bin, 4 bin lira olabilir lakin vatandaşın çok büyük bir bölümü devlet hastanesinde fiyatsız muayene oluyor ya; TÜİK de artık nasıl yapıyorsa bir ortalama alıp fiyatı 34 lira olarak buluyor. Onların yerine açıklamayı da yapmış olayım!

ZEYTİNDEN UCUZ ZEYTİNYAĞI
TÜİK’e nazaran temmuz ayında zeytinin kilosu 136 lira. “O fiyata zeytin ne gezer” diyorsunuz tahminen ancak varsayalım bu fiyat makul.
Peki zeytinyağı zeytinden daha ucuz nasıl oluyor? TÜİK’e nazaran zeytinyağının litresi 116 lira.
Sizce de bu fiyatlarda bir tuhaflık yok mu?

KİRA 6 BİN LİRA
TÜİK’e nazaran Türkiye’de ortalama kira 6.256 lira.
“Bu fiyata konut nerede” diye sormayın, TÜİK’e nazaran var!
TÜİK yeni kiraların yüksek olabileceğini kabul ediyor, fakat enflasyon hesabı için izlenmekte olan konutlardaki kiranın lakin mukavele yenileme periyotlarında piyasadaki cari meblağ seviyesine geldiğine dikkat çekiyor.
Yani TÜİK’e nazaran piyasadaki fiyat, kirada enflasyon hesabına gecikmeli yansıyor.

ÖZEL ÜNİVERSİTE SUDAN UCUZ
TÜİK’in TÜFE hesabında temmuz ayında dikkate aldığı fiyatlar içinde çok dikkat çekenlerden biri de özel üniversite fiyatı. Birtakım üniversitelerin kimi kısımlarında yıllık fiyat bir milyon lirayı aşmış, ortalama fiyat 600 bin lira dolayında; ancak TÜİK’e nazaran özel üniversite fiyatı 200 bin lira bile değil, 199 bin lira.

Bu hangi üniversitelerin fiyatının ortalaması bilmiyoruz lakin bir tarafta milyon liraya uzanan fiyatlar varken ortalamanın 199 binde kalması için birtakım üniversitelerin 50 bin, haydi bilemediniz 100 bin lira olması gerekir. Sahi bu üniversiteler hangileri?
Bu ortada sevgili üniversiteli gençler, tekrar uygunsunuz, bakın yurt fiyatınız temmuzda da 457 lira.

BU FİYATLAR HANGİ SERVİS SAĞLAYICININ
TÜİK’e nazaran internet fiyatı 217, cep telefonu görüşme fiyatı 218 lira.
Herhalde vatandaş “Tamam bu fiyatlar şahane, hatta ben yüzde 50 fazlasına bile razıyım, kâfi ki bu servis sağlayıcının hangisi olduğunu söyleyin” diyecektir.

ÇOK YÜKSEK FİYATLAR DA VAR
TÜİK, TÜFE hesaplamasında daima çok düşük fiyatları dikkate alıyor diye eleştirilir ya, haksızlık etmeyelim çok yüksek dikkate alınan bir fiyat da var.
Ortalama uçak bileti fiyatı 12.256 lira.
Ya daima deniz çok uçuşlar üzerinden belirleniyor bu fiyat ya da hem deniz çok, hem business koltuk fiyatları dikkate alınarak; kim bilir…

patronlardunyasi.com

İLGİLİ HABER