TCMB’den hükümete açık mektup

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) hükümet ismine Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e “Açık Mektup” gönderdi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası internet sitesinde yer alan mektupta, taban fiyatın yılda bir defa güncellenmesi, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile fiyat ve vergi ayarlamalarında OVP’de sunulan enflasyon iddialarının gözetilmesinin de kıymet taşıdığı belirtildi.

Mektupta hizmet enflasyonundaki katılığın, enflasyon beklentilerinin, jeopolitik risklerin ve besin fiyatlarının enflasyon üzerindeki riskleri canlı tuttuğu bildirildi.

“Gerekli adımlar atılacak”

Mektupta, “TCMB’nin temel hedefi ve önceliği fiyat istikrarını sağlamaktır. Para siyaseti bu gaye doğrultusunda oluşturulacak. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı siyaset faiz oranı olmayı sürdürecek, kredi büyümesi ve mevduat faizinde öngörülenin dışında gelişmeler olması durumunda ise mali transfer düzeneğini destekleyecek siyaset adımları atılmaya devam edilecektir” tabirleri yer aldı.

2023 yılı enflasyonunun gaye etrafında konulan belirsizlik aralığının besbelli formda üzerinde gerçekleştiği kaydedilen mektupta, şu sözlere yer verildi:

“Bu metin, enflasyonun maksattan sapmasının nedenleri ile amaca ulaşmak için alınan ve alınması gereken tedbirleri açıklamaktadır. Bu dokümanla birlikte, 2023’te enflasyon üzerinde tesirli olan ögelere dair tahlil ve değerlendirmeleri de içeren 2024’ün birinci Enflasyon Raporu ile kısa ve orta vadede enflasyon amacına ulaşmak için uygulanacak para siyasetini daha ayrıntılı olarak açıklayan 2024 Yılı Para Siyaseti metni ekte bilgilerinize sunulmaktadır. 2022 sonunda yüzde 64,3 olan yıllık tüketici enflasyonu, 2023’ün birinci yarısında baz tesirlerine ek olarak döviz kurundaki yatay seyir, düşen yabancı para cinsi ithalat fiyatları ve güç sübvansiyonlarının tesiriyle gerilemiştir. Böylelikle Haziran’da yıllık enflasyon yüzde 38,2 olarak gerçekleşmiştir.

Diğer taraftan, nakdî şartların tesiriyle kredi büyümesinde gözlenen yüksek oranlı artışlar, fiyat güncellemeleri ve hane halkına yapılan transferler yılın birinci yarısında enflasyon üzerinde talep taraflı ögelerin tesirini bariz hale getirmiştir. Kelam konusu gelişmeler, enflasyondan korunma saiki ile cari açığın altın ve tüketim malı ithalatı kanalıyla yükselmesine neden olmuş ve finansal piyasalarda meçhullüğü artırmıştır. Ayrıyeten, şubatta yaşanan Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin, konut piyasası başta olmak üzere mal, hizmet ve iş gücü piyasalarında oluşturduğu arz-talep dengesizlikleri ile yine inşa faaliyetlerinin kamu maliyesi üzerindeki kısa ve orta vadeli tesirleri enflasyon üzerindeki baskıları artırmıştır. Bu gelişmeler, fiyatlama davranışlarını olumsuz etkileyerek yılın birinci yarısında gerileyen enflasyonun ikinci yarıda artmasına yer oluşturmuştur.”

“Piyasa sistemlerinin fonksiyonelliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek halde sadeleşmeye gidildi”

Mektupta, 2023’ün haziran ayında Para Siyaseti Konseyi’nin (PPK), dezenflasyonun en kısa müddette tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın denetim altına alınması için güçlü bir nakdî sıkılaştırma sürecinin başlatılmasına karar verdiği anımsatıldı.

Bu çerçevede, haziran-aralık periyodunda siyaset faizinin toplamda 34 puan artırılarak yüzde 8,5 seviyesinden yüzde 42,5’e yükseltildiği hatırlatılan mektupta, şunlar kaydedildi:

“Parasal sıkılaştırmayla eş anlı olarak, makroihtiyati çerçevede, piyasa sistemlerinin fonksiyonelliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek formda sadeleşmeye gidilmiştir. Mali sıkılaştırma ayrıyeten, seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımları ile desteklenmiştir. 2023’ün üçüncü çeyreğinde, yurt içi talepte süregelen güçlü seyrin birikimli tesirleri, vergi ayarlamaları, Döviz kuru gelişmeleri, fiyat artışları, hizmet enflasyonundaki katılık ve ham petrol fiyatlarındaki ani yükseliş enflasyon dinamiklerinde tesirli olmuştur. Ayrıyeten, tüm bu gelişmelerin kısa bir mühlet zarfında birebir anda gerçekleşmesinin fiyatlama davranışlarında oluşturduğu ek bozulma sebebiyle de enflasyon yükselmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde enflasyon, haziran-eylül ayları ortasında 23,3 puan artarak yüzde 61,5 düzeyine ulaşmıştır. Bu artışın 4,7 puanı, vergi dahil kur tesiri hariç olmak üzere, akaryakıt fiyatlarındaki gelişmelerden, 3,8 puanı döviz kurundaki yükselişten, 2,8 puanı akaryakıt haricindeki vergi artışlarından kaynaklanmıştır. Fiyat artışı ve talebin hala hayli güçlü olduğu bu periyotta, şokların bir ortada gerçekleşmesinin fiyatlama davranışında oluşturduğu ek bozulmanın ise enflasyon üzerinde 10,0 puan artırıcı istikamette tesiri olmuştur. Bunların dışındaki faktörlerin tesiri ise toplamda 2,0 puan ile sonlu kalmıştır.”

Parasal sıkılaştırmanın birinci tesirlerinin finansal şartlar üzerinde gözlendiği, kısmen talep şartlarına da yansımaya başladığı belirtilen mektupta, “Yılın ikinci yarısında, dış finansman şartlarının bariz biçimde güzelleştiği, rezervlerin istikrarlı artış kaydettiği, talep şartlarının cari süreçler açığına yansıyacak halde güç kaybetmeye başladığı, Türk lirası mevduat hissesinin yükseldiği, Türk lirası varlıklara yurt içi ve yurt dışı talebin güçlenerek arttığı gözlenmiştir. Tüm bu gelişmeler para siyasetinin aktifliğine katkıda bulunmuştur” tabirlerine yer verildi.