Mali sıkılaşma kişiselde gerilim getirdi

Parasal sıkılaştırma ile iktisatta yavaşlamasının göstergelere tesirini QNB Finansbank ekonomistleri İktisat Gerilim Endeksi ile ölçtü. Ekonomik gerilim bu devirde bireylerde tesiri arttı şirketlere ise sonlu yansıdı.

Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, enflasyonu düşürmeyi hedefleyen sıkı para siyaseti çerçevesinde yavaşlayan iç talep ekonomik aktörlere farklı yansıyor. QNB Finansbank ekonomistlerinin hazırladığı İktisat Gerilim Endeksi sıkılaştırmanın ferdî tarafta tesirini daha bariz gösterdiğini şirketlere ise şimdi sonlu yansıdığını ortaya koydu. Önümüzdeki devirde ise endekste daha besbelli yükseliş öngörülüyor.

Merkez Bankası ve iktisat idaresinin enflasyonu düşürme hedefiyle geçen yıl hazirandan bu yana sıkı para siyaseti uyguluyor. QNB Finansbank ekonomistleri Erkin Işık, Deniz Çiçek, Kaan Özçelikkale, nakdî sıkılaştırma ile bu yılın birinci çeyreğinde güçlü seyreden ekonomik aktivitenin ve talebin zayıflaması, bu sayede de fiyat baskılarının yumuşaması hedeflendiğini kaydederek bu yavaşlamanın, tahsili gecikmiş alacak, protestolu senet, karşılıksız çek, işsizlik oranı üzere iktisattaki gerilim seviyesini yansıtan göstergelerde bozulmaya yol açması beklendiğini belirtti. Ekonomistler iktisatta gerilim seviyesini yansıtan göstergelerde nasıl bir bozulmaya yol açtığını takip etmek için göstergeleri toplulaştırarak ‘Ekonomi Gerilim Endeksi’ni oluşurdu.

BİREYSEL GÖSTERGELERDE DAHA NET BOZULMA

QNB Finansbank ekonomistleri tarafından yapılan hesaplamaya nazaran, bilhassa ferdi taraftaki göstergelerde bozulma olmaya başladığı gözlendi. Ödenmemiş ferdi kredi kartı adedi mart ayı prestiji ile tarihî ortalamasının 1.5 standart sapma üzerine çıktı. Ki bu da 2021 son çeyreğinden beri en yüksek düzeye işaret ediyor. Ödenmemiş ferdî kredi adedi ise ocak ayında 1 standart sapmaya kadar yükseldikten sonra, son aylarda gerileyerek mart ayında ortalamanın 0.4 standart sapma üzerinde gerçekleşti. İstihdam tarafında ise, işsizlik oranı tarihi ortalamaların 1.2 standart sapma altında bulunuyor. Eksik istihdam ve potansiyel işgücünü de dikkate alan geniş tarifli işsizlik oranı olan atıl istihdam oranı ise tarihi ortalamanın 1.4 standart sapma üzerinde. Bu göstergelerin ortalaması olarak QNB Finansbank ekonomistlerinin tanımladığı ferdi taraftaki iktisat gerilim endeksi tarihî ortalamaların 0.5 standart sapma üzerine çıktı. Bu endeks geçmişte, bilhassa 2018 yılı ortalarındaki bariz mali sıkılaşma sonrasında 0.9’a kadar yükselmişti.

SINIRLI SIKILAŞMA

Şirketler tarafındaki göstergeler ise genel olarak para siyasetindeki sıkılaşmanın tesirlerinin şimdi hudutlu olduğunu gösterdi ekonomistlerin hesaplamalarıyla. Son aylarda karşılıksız çeklerin toplam ibraz edilen çek sayısına oranı bir ölçü yükselse de mart ayı prestiji ile bulunulan düzey, tarihi ortalamaların 0.8 standart sapma altında kaldı. Protestolu senet, kapanan şirket oranı, takipteki alacak oranı üzere göstergeler ise tarihi olarak en düşük bedellerinde seyretti. Bu göstergelerin ortalamasını yansıtan şirketler taraftaki iktisat gerilim endeksi ise, son aylarda hafif yükseliş gösterse de tarihî ortalamanın 1.3 standart sapma altında kaldı.

QNB Finansbank ekonomistleri sonuç olarak, son periyottaki mali sıkılaştırma ferdî tarafta tesirini daha besbelli göstermeye başlarken, şirketler tarafındaki yansımanın şimdilik hudutlu kaldığına işaret etti. Bu iki endeksin ortalamasını yansıtan iktisat gerilim endeksinin, son periyottaki artışa rağmen, hala tarihi ortalamanın altında seyrettiğini vurgulayan ekonomistler, hatta şubat ve mart aylarında bir ölçü gevşeme olduğunu lisana getirdi. Ekonomistler önümüzdeki devirde ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın belirginleşmesi ile iktisat gerilim endeksinde daha besbelli yükseliş olabileceğini düşündüklerini vurguladı.

ENDEKS HANGİ DATALARDAN OLUŞTURULDU

QNB ekonomistlerinin endekse ait yayınladıkları bültende bilgi olarak, ferdî tarafta Türkiye Bankalar Birliği’nin risk merkezinin aylık olarak yayınladığı ödenmemiş ferdi kredi ve kredi kartı adetleri ile TÜİK’in yayınladığı işsizlik ve atıl istihdam oranlarını kullandıklarını belirtti. Şirketler tarafında ise, protestolu senet adedi, karşılıksız çeklerin ibraz edilen çek adedine oranı, TOBB’un yayınladığı kapanan şirket sayısının açılan şirket sayısına oranı (mevsimsel düzeltilmiş) ve takipteki alacaklar oranını takip ettiler. Ekonomistler farklı paha aralıklarındaki dataları karşılaştırılabilir hale getirebilmek için datanın uzun vadeli ortalamasından kaç standart sapma altında yahut üstünde olduğunu yansıtan standart skor (Z-score) bedellerini hesapladı. Tüm dataların son yayım tarihi ise mart oldu.

patronlardunyasi.com