Kızıldeniz’deki kriz, iktisada ait telaşları artırıyor

Babu’l Mendeb Boğazı’ndan geçen gemilerin maliyeti yüzde 170’e varan oranlarda arttı. Bu da gemi şirketlerinin bu rotadan seferleri iptaline yol açtı. Nakliye şirketlerinden ek fiyat artışları gelirken, artan fiyatlar emia fiyatlarına yansımaya başladı.

Kızıldeniz’de sular, Yemen’deki Husilerin, İsrail’in 7 Ekim 2023’ten bu yana şiddetli ataklar düzenlediği Gazze Şeridi ile dayanışma kapsamında Kızıldeniz’de İsrail’in sahibi olduğu yahut işlettiği kargo gemilerinin yanı sıra İsrail’e yahut İsrail’den mal taşıyan gemileri füze ve insansız hava araçlarıyla (İHA) gaye almasıyla ısınmaya başladı.

Gelişmelerin akabinde memleketler arası firmaların birden fazla son vakitlerde deniz seyrüseferinde kıymetli bir yeri olan Babu’l Mendeb Boğazı ve Kızıldeniz’e alternatif olarak Ümit Burnu rotasına yöneldi. Husilerin İsrail ve ABD’ye bağlı gemilere yönelik akınları nedeniyle Babu’l Mendeb Boğazı’ndan geçen gemilerin maliyeti yüzde 170’e varan oranlarda arttı. Bu da gemi şirketlerinin bu rotadan seferleri iptaline yol açtı.

Küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’sinin Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Avrupa ile Asya ortasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden yapıldığı göz önüne alındığında bu rotanın devre dışı kalmasının yol açacağı ziyana ait bir kestirim oluşturabilir.

ROTANIN DEĞİŞİMİNİN GLOBAL NAKLİYE MALİYETLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Dünyanın en büyük konteyner şirketi İtalyan-İsviçre ortaklı Mediterranean Shipping Company (MSC), bir basın bülteniyle müşterilerini, 12 Şubat’tan itibaren ABD’ye giden konteyner trafiğinin bir kısmı için ek fiyat artışları konusunda uyardı.

Nakliye şirketi Honor Lane ise Kızıldeniz’deki durumun 6 ay, tahminen bir yıl kadar devam edebileceğini düşündüklerini; bu türlü bir durumda nakliye fiyatının yüksek olmasının ve ekipman badiresinin devam etmesinin de beklendiğini belirtti. ABD’li yatırım bankası Wells Fargo’nun global alacaklar ve ticaret finansmanı lider yardımcısı Stephen Schwartz, CNBC televizyonuna yaptığı açıklamada, “Kızıldeniz’deki durumdan en büyük etkiyi Avrupa’nın hissettiğini, artan fiyatların tesirlerinin emtialar üzerinde görülmeye başlandığını” belirtti.

Konteynerlerin gecikmesi, kapasitenin azalması ve daha uzun transit süreçlerinin global nakliye maliyetlerini etkileyen faktörler olduğuna işaret eden Schwartz, Kızıldeniz’deki durum devam ettikçe global nakliye maliyetlerinin ABD şirketlerini de etkilemeye başlayacağını tabir etti.

ABD VE AVRUPA’DA FAİZ ORANLARININ DÜŞMESİ BEKLENTİSİ ERTELENEBİLİR

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) datalarına nazaran, Kızıldeniz’deki krizin 2024 yılının birinci ve ikinci çeyreğinde enflasyonun yarım derece artmasına yol açacağı iddia ediliyor.

Kızıldeniz’deki kriz, Avrupa’nın, “Euro Bölgesi iktisadının faiz oranlarının bu yıl yüzde 4’ten düşürülme ihtimaline ilişkin” umutlarını söndürüyor. Avrupa Merkez Bankası, enflasyonu düşürmek için Temmuz 2022’den itibaren arka arda 10 faiz artışı gerçekleştirdi.

Uzmanlar, Avrupa Merkez Bankasının 2024’te 6 sefer faiz indirimi yapmasını umarken, Kızıldeniz’deki tansiyon bu beklentinin ertelenmesine neden olabilir. ABD’de ise bir evvelki ayda yüzde 3,1 olan enflasyon, Aralık’ta tekrar yüzde 3,4’e yükseldi. Enflasyondaki bu hareketlik, şimdi Kızıldeniz’deki tansiyondan hissesini almamış durumda.

ABD Merkez Bankası, Kızıldeniz krizinin ocak ayından itibaren enflasyon üzerinde ek tesirler oluşturmasından telaşlı. Bu da 2024’ün birinci yarısının sonundan evvel faiz indirimi yapılacağı varsayımına ait umutların azalması manasına geliyor. ABD Merkez Bankası bilgilerine nazaran ABD’de faiz oranları şu an yüzde 5,5 ile 2001’den bu yana en yüksek düzeyde bulunuyor.

ORTA DOĞU ÜZERİNDEKİ TESİRLER BELİRSİZ

Orta Doğu’da ise bilhassa Husilerin geçen gemilerin tamamını amaç almaması nedeniyle pek çok ülkenin iktisadında enflasyon beklentileri hala belirsizliğini koruyor.

Bu hususta Ürdün’ün başlattığı teşebbüs, Kızıldeniz’deki tansiyonla uğraş ve mal arzı üzerindeki muhtemel tesirleri öngörme açısından petrol ithal eden birçok Arap ülkesi için model teşkil edebilir. Ürdün Başbakanı Beşir el-Hasavne, 15 Ocak’ta, Kızıldeniz’deki gelişmelere bağlı olarak ülkedeki bakanlıklara ve ilgili makamlara, “yerel pazardaki potansiyel enflasyon kaynaklı tesirlerle mücadele” için kimi tedbirler almaları talimatı verdi.

Hasavne, tüm temel gereçler için bol ve kâfi stok sağlanması, bu temel gereçlerin fiyatlarının ramazan ayının sonuna kadar (Mart ve Nisan ayları) korunması tarafında talimat verildiğini aktardı. Ayrıyeten nakliye hareketinin şartlarının ve düzenliliğinin denetlenmesi tarafında de talimat verildiğine işaret eden Hasavne, pek çok denizcilik şirketinin Babu’l Mendeb Boğazı’na girmeyerek Ümit Burnu’na hakikat ilerlemesi nedeniyle gecikmeler yaşanmasına karşın gemi ve nakliye hareketinin Akabe limanına hakikat akışının önemli biçimde etkilenmediğini belirtti.

patronlardunyasi.com