Kart borcunda bir ayda 92,5 milyarlık artış

Enflasyon ve cari açığı azdıran iç talebi denetime almak için “sıkı para” siyaseti uygulamasına geçen Merkez Bankası’ndan, kredi kartları ile ilgili de yeni bir düzenleme beklenirken, yurttaşların mal ve hizmet alımlarında birincil ödeme aracı haline gelen kart kullanımı dur durak bilmiyor.

Banka’nın hala birkaç alternatif üzerinde çalışmasını sürdürdüğü ferdi kredi kartlarındaki borç bakiyesi, bu yılın birinci ayında da büyümeye devam etti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık datalarına nazaran 29 Aralık 2023- 2 Şubat 2024 ortasındaki yaklaşık bir aylık periyotta ferdî kart borcu bakiyesi yüzde 8’le, aylık enflasyonun üzerinde bir artış göstererek 1 trilyon 247,4 milyar liraya yükseldi.

Bu periyotta net 92,5 milyar lira büyüyen kart borcunda son bir yıldaki net artış ise 755,6 milyar lira oldu. Son bir yılda cari olarak yüzde 153,6 büyüyen ferdî kart borcunda, ocak sonu prestijiyle yüzde 64,86 olan yıllık enflasyona nazaran “reel” artış da yüzde 53,8 olarak gerçekleşti. 2 Şubat prestijiyle kişisel kart borçlarının 540,5 milyar liralık kısmının taksitli, 706,9 milyarının ise taksitsiz alışverişler kaynaklı olduğu belirlendi.

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, bir aylık devirde taksitli borçlar yüzde 8,2 oranında net 40,9 milyar, taksitsiz borçlar yüzde 7,9 oranında 51,5 milyar; son bir yılda ise taksitli borçlar yüzde 117,4 oranında 291,9 milyar, taksitsiz borçlar da yüzde 190,6 oranında 463,6 milyar lira büyüdü. Son bir yılda gerçek olarak taksitli borçların yüzde 31,9, taksitsiz borçların yüzde 76,3 büyüdüğü dikkati çekti.

TAKSİTLİ BORÇLANMA SÜRAT KESTİ

Maliyet olarak tüketici kredilerine nazaran daha uygun olduğu için tercih edilmesi nedeniyle hazirana kadar olan periyotta süratli bir yükseliş gösteren “karta taksit” ve “taksitli nakit avans” biçimindeki borçlanmanın izleyen devirde ise sürat kestiği belirlendi.

Kartlı alışverişlerin kredilendirilmesi niteliğindeki kelam konusu harcamaları, mayıs sonunda 368,6 milyar lira ile birebir tarihte 699,4 milyar lira olan toplam kişisel kart borçlarının yüzde 52,7’sine ulaşmıştı. Mali sıkılaştırma devrinde faizlerin yükseltilmesi, vadelerin kısaltılması üzere önlemlerin de tesiriyle taksitli borçların, toplam kart borcundaki hissesi haziran sonunda yüzde 50,1’e, temmuz sonunda yüzde 50’nin altına ve bu yıl 2 Şubat prestijiyle yüzde 43,3’e kadar indi.

Parasal sıkılaştırma devrinde taksitli borç artışı sürat keserken, kartla yapılan peşin harcamalardaki artış ivme kazandı. 2023’ün birinci beş ayında yüzde 69,3 büyüyen taksitli borç bakiyesinde izleyen 8 aydaki büyüme ise yüzde 46,6’da kaldı. Buna karşılık geçen yıl birinci beş ayda yüzde 44,5 artan taksitsiz borçlar, sonraki devirde yüzde 113,7 oranında bir büyüme kaydetti.

KARAHAN: ÇALIŞMALARIMIZ SÜRÜYOR

Merkez Bankası’nın yeni Başkanı Fatih Karahan tarafından açıklanan Banka’nın 2024 yılı birinci Enflasyon Raporu’nda kredi kartları ile ilgili bir düzenlemeye değinilmedi. Fakat, raporun açıklandığı toplantıda bir soru üzerine Lider Karahan, kredi kartı harcamalarındaki yükselişi takip ettiklerini, bu husus ile ilgili düzenleme yapılması gerektiğini düşündüklerini belirtti. Karahan, birkaç yol üzerinde çalışmaların sürdüğünü, belirli bir etaba geldiğinde bunun kamuoyuyla paylaşılacağını bildirdi.

“KARTA DÜZENLEME BASKILAYICI DEĞİL, DENGELEYİCİ OLMALI”

Hayat pahalılığı ve kredi kartı kullanımı ortasında sıkı bir bağ bulunuyor. Hayat pahalılığı arttıkça gelir-geçim istikrarı bozulan, ay sonunu borçla getirebilen dar ve sabit gelirli kesim giderek daha fazla kredi kartına yükleniyor. Çok kart kullanımı da enflasyonu körüklüyor.

Vadesi geldiğinde “asgari tutar”ını ödeyip, kalan borcu öteleme yaygın bir davranış haline gelirken, yurttaşların bankalara olan kart borcunda adeta patlama yaşanıyor. Öbür deyişle geniş kitleler borçlanarak ve borcu daima öteleyerek tüketim alışkanlıklarını sürdürüyor. Borçla tüketim yoluyla iç talebin periyot devir çok uyarıldığı da görülüyor. Bu da enflasyonu ve cari açığı azdırıyor.

Uzmanlar kredi kartı kullanımına yönelik yapılacak kısıtlayıcı düzenlemelerin kaide olduğunu, lakin bu mevzuda dikkatli olunması gerektiğini belirtiyor. Kart kullanımına yönelik düzenlemelerin tüketimi sert biçimde “baskılayıcı”, büsbütün kısıcı değil, “dengeleyici” olması gerektiğini belirten uzmanlar, iktisadın tüketim ayağının durması halinde üretim ayağının da duracağına, ulusal gelir kaybı ve iktisatta küçülme muhtemelliğine işaret ediyor.

SIKILAŞTIRMA TESİRİ VAR

Merkez Bankası’nın Enflasyon Raporu’nda yer alan tahlilde kredi kartının kredilendirme saiki ile yapılan harcamaların büyümesinin bariz olarak azaldığı tespiti yer aldı. Tahlilde, kredi kartı harcamalarının taksitli ve taksitsiz nakit avans bakiyesi kredilendirme işlevi ile yakından bağlantılı.

Taksitsiz alışveriş kredi kartının ödeme saiki ile ilişkilendirilse de müşteriye ödemesini yaklaşık bir ay öteleme imkânı getirmesi kredilendirme saikini de içeriyor. Tahlilde, toplam nakit avans bakiyesi ile taksitli alışveriş “kredi aracı saiki” ile taksitsiz alışveriş ise “ödeme aracı” saikiyle yapıldığı varsayılarak, kredi kartı büyümesi kredi ve ödeme aracına nazaran ayrıştırıldı.

Buna nazaran hazirandan bu yana, mali sıkılaşma ile yükselen kredi kartı faizlerinin tesiriyle kredilendirme saikiyle yapılan harcamaların büyümesinin besbelli olarak zayıfladığı görüldü. Lakin, kredi kartlarının ödeme saikine yönelik olarak yapılan harcamaların artış suratının, yavaşlamakla birlikte enflasyon oranının epey üzerinde seyrettiği vurgulandı.

KREDİLERDE GERÇEK DARALMA

Öte yandan ferdi kart borçlarının gerçek bazda yüzde 1,2 artış gösterdiği son bir aylık devirde gerçek olarak; taşıt kredisi hacminin yüzde 8, konut kredisinin yüzde 6,6, gereksinim kredisinin yüzde 4,1 ve toplam tüketici kredisi hacminin yüzde 5,1, ayrıyeten ticari ve öbür kredilerin yüzde 4,2 ve böylelikle bankacılık dalının toplam kredi hacminin yüzde 3,8 daraldığı gözlendi.

Son bir yılda ise ferdi kredi kartı borçları yüzde 53,8’le rekor seviyede gerçek büyüme kaydederken, tüketici kredilerinden yalnızca taşıt kredisinde yüzde 6’lık bir gerçek büyüme, buna karşılık konut kredilerinde yüzde 27,2 ve muhtaçlık kredisinde yüzde 14,9’la sert gerçek daralma yaşandı. Ticari ve başka kredilerin hacminde de gerçek olarak yüzde 11,1 daralmanın yaşandığı son bir yılda bankacılık bölümü toplam kredi hacmi gerçek bazda yüzde 8 daraldı.

patronlardunyasi.com