Güç alanında düzenlemeler içeren kanun teklifi TBMM’de kabul edildi

Kanuna nazaran, Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komitesi (UMREK) koduna nazaran raporlama zaruriliği yalnızca “IV. Grup” maden işletme ruhsatları açısından devam edecek. Böylelikle bunun haricindeki maden kümeleri açısından bu mecburilik ve mevcut taksir yaptırımı kaldırılıyor. Düzenleme 28 Şubat 2024 tarihinden geçerli olacak.

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, arama ruhsatı alarak bulduğu madenler için UMREK koduna nazaran rapor hazırlama koşulu aranmaksızın MTA tarafından hazırlanan raporlar ile buluculuk hakkını kazanacak.

İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile Kıyı Kanunu kapsamında kalan kıyı ve kıyı şeritleri hariç olmak üzere denizler, baraj gölleri, yapay göller ve natürel göllerin Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir güç kaynak alanı olarak ilan edilen alanlarında imar planı yapılmaksızın yenilenebilir güç üretim santralleri kurulabilecek.

İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile yasa kapsamında kalan kıyı ve kıyı şeritleri hariç olmak üzere baraj gölleri, yapay göller ve doğal göllerde imar planı yapılmaksızın Elektrik Piyasası Kanunu’na nazaran hidrolik kaynaklara dayalı önlisans yahut üretim lisansı sahibi hukukî bireyler tarafından yenilenebilir güç kaynağına dayalı birden çok kaynaklı üretim tesisi kurulması mümkün olacak.

Söz konusu alanlarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne yahut sulama birliklerine ilişkin ziraî sulama gayeli tesislerin elektrik gereksinimlerini karşılamak hedefiyle Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü yahut Genel Müdürlüğün müsaadesiyle sulama birlikleri tarafından yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilecek.

Öte yandan, teklifin bu düzenlemelerini içeren 4. maddesi, Danışma Kurulu kararıyla, tekriri müzakere önergesiyle tekrar görüşüldü.

Maddeye, belediye hudutları içinde yer alan kelam konusu alanlarda DSİ Genel Müdürlüğünün müsaadesiyle ilgili belediyeler ve bağlı kuruluşları tarafından yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilmesine yönelik düzenleme de eklendi.

Doğal gazın sıvılaştırılması

Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na “doğal gazın sıvılaştırılması” tarifi eklenerek, Türkiye’nin doğal gazda ticaret merkezi olma amaçları çerçevesinde hem yerli üretim doğal gazın hem de farklı kaynaklardan ithal edilen yahut ithal edilecek doğal gazın ülkede sıvılaştırılarak dünya piyasalarına LNG olarak pazarlanabilmesi hedefleniyor.

Yüzen LNG tesislerinin işletilmesi ve yer değişikliği kapsamında sağlanacak istisnalar, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığının görüşü alınarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından bu düzenleme uyarınca yayımlanan yordam ve asıllara nazaran belirlenecek.

Mevcut depolama tesisleri, mevcut tesislerdeki kapasite artışları yahut yeni yapılacak tesisler, kullanım oranları yahut rekabet şartları dikkate alınarak düzenlemenin sisteme erişime ait kararlarından Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığının görüşü alınarak Şura kararı ile makul mühlet muaf tutulabilecek. Depolama şirketleri verecekleri hizmetlere ait ünite bedelleri ve tesis kapasitelerini yayımlamak zorunda olacak.

Yurt içinde üretilen yahut ithal edilen doğal gazın sıvılaştırılarak yurt dışına ihraç edilmesi ya da yurt içinde yine satışı gayesiyle kurulacak sıvılaştırma tesislerini işletecek hükmî bireylerin Suradan lisans almaları gerekecek.

Doğal gaz sıvılaştırma lisansı müracaatında bulunan hükmî bireylerin teknik ve ekonomik güce sahip olmaları ve yönetmeliklerde belirtilen öteki koşulları taşımaları mecburî olacak. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülen faaliyetler depolama faaliyeti olarak sayılmayacak. Sıvılaştırma tesisi işletmecileri faaliyet gösterdikleri tesislerin ilgili standartlara ve teknik kriterlere nazaran yapılması ve işletilmesinden sorumlu olacak. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülecek faaliyetlere ait tarz ve temeller Bakanlık görüşü alınarak Şura tarafından belirlenecek.

YEKA yarışmaları

Yenilenebilir Güç Kaynaklarının Elektrik Gücü Üretimi Emelli Kullanımına Ait Kanun’da yapılan değişiklikle, Yenilenebilir Güç Kaynak Alanı (YEKA) yarışlarına ait yöntem ve asıllar, ilgili yarış şartnamesinde Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenecek. Yarışma sonucunda oluşan fiyat yahut bedel, müsabaka şartnamesinde belirlenecek mühlet boyunca YEK Destekleme Düzeneği kapsamında pahalandırılacak.

10 yıllık müddetini bitiren lisanssız üretim faaliyeti kapsamındaki tesisler, talep halinde ve lisans alma bedeli ile lisans müddeti boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatını, tesis tipi bazında uygulanan şimdiki YEK Destekleme Düzeneği fiyatından fazla olması halinde ortadaki fiyat farkının YEK Destekleme Sistemine katkı bedeli olarak ödeyerek lisanslı üretim faaliyetine geçebilecek.

Bu kapsamdaki müracaatlar için uygulanacak lisans alma bedeli, lisans mühleti ve lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ait öteki konular EPDK tarafından ayrıyeten belirlenecek.

Lisanssız üretime devam edecek tesislerde üretilecek muhtaçlık fazlası elektrik gücü için elektrik piyasasında oluşan piyasa takas fiyatını geçmemek üzere uygulanacak fiyat ve uygulamaya ait yordam ve temeller, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

Enerji verimliliği projelerinin desteklenmesi

Enerji Verimliliği Kanunu’na “başvuru sahibi”, “spesifik güç tüketimi” ve “karbon yoğunluğu” tarifleri ekleniyor.

Enerji verimliliği projelerinin desteklenmesi, güç yahut karbon yoğunluğunun yahut spesifik güç tüketiminin azaltılmasıyla ilgili uygulamalara yönelik metot ve asıllar belirleniyor. Buna nazaran, güç verimliliğini artırmak hedefiyle hazırlanan projeler, Bakanlık tarafından 15 milyon lirayı geçmemek kaydıyla bedellerinin en fazla yüzde 30’u oranında desteklenecek. Bu kapsamdaki dayanaklar hibe yahut faiz takviyesi biçiminde verilecek. Dayanak bedeli her yıl, bir evvelki yıla ait ilan edilen tekrar değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılacak.

Enerji yahut karbon yoğunluğunu yahut spesifik güç tüketimini Bakanlığın belirlediği kriterler çerçevesinde azaltan müracaat sahiplerine, ödenek imkanları göz önüne alınmak ve 10 milyon lirayı geçmemek kaydıyla, kriterlerde belirlenen yıla ilişkin güç sarfiyatının en fazla yüzde 30’u oranında dayanak ödemesi yapılacak. Dayanak bedeli her yıl, bir evvelki yıla ait ilan edilen yine değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılacak.

Enerji verimliliği projelerinin ve güç yahut karbon yoğunluğunu yahut spesifik güç tüketimini azaltan müracaat sahiplerinin desteklenmesi ile ilgili yordam ve temeller Bakanlık tarafından yönetmelikle düzenlenecek. Bakanlık tarafından güç verimliliği dayanaklarına ait iş ve süreçlerde mevzuat ile belirlenen kararlara karşıt davranılması, uydurma yahut muhteviyatı prestijiyle aldatıcı evrak düzenlenmesi yahut kullanılması, yanlış ve aldatıcı bilgi verilmesi yahut rastgele bir usulsüzlük tespit edilmesi halinde, müracaat yahut proje sahiplerine ödenen takviyelerin, ödeme tarihinden itibaren belirlenen oranda hesaplanarak faizi ile birlikte bir ay içinde ödenmesi istenecek.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, güç verimliliğinin artırılması ile yeni ve yenilenebilir güç kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekleyecek. Bu projelerin yönlendirilmesinde ve değerlendirilmesinde Bakanlığın görüşü alınacak.

Geçici müddetli elektrik gücü talepleri

Elektrik Piyasası Kanunu’nda yapılan değişiklikle, inanılmaz hal kararı alınan yahut genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, elektrik hizmetlerinin kesintisiz karşılanabilmesi için süreksiz vadeli elektrik gücü talepleri Şura kararı ile belirlenen yol ve asıllar çerçevesinde karşılanabilecek.

Elektrik dağıtım tesisleri yahut nakil çizgilerine ait irtifak alanı, en düşük yaklaşım arası, iletkenin salınım uzaklığı ve direkler ortası uzaklık dikkate alınarak ilgili mevzuata nazaran belirlenecek. Böylelikle fahiş kamulaştırma bedelleri belirlenmesinin önüne geçilmesi ve kamu kaynaklarının tasarrufuyla yatırımların artırılması hedefleniyor.

Yenilenebilir güç kaynak alanları yarışları sonucunda imzalanan kontratlar nedeniyle hak kazanılmış olanlar hariç, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel mevcut olan üretim lisanslarını, ön lisanslarını, lisans başvurularını sonlandırmak veya kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen hukukî şahısların 2 ay içerisinde Kuruma başvurmaları halinde müracaatları sonlandırılarak yahut tadil edilerek Kuruma sundukları teminatları kısmen ya da büsbütün iade edilecek.

Söz konusu müsabakalar sonucunda imzalanmış kontratlarını iptal etmek isteyen hukukî bireylerin düzenlemenin yürürlüğe girmesinin akabinde iki ay içerisinde Bakanlığa başvurmaları halinde tüm hak ve yükümlülükleri sona erecek, müracaatları sonlandırılacak, Bakanlığa ve Kuruma sunduğu teminatları iade edilecek.

Nükleer Düzenleme Kanunu’nda yapılan değişiklikle, nükleer unsur taşıyan kişinin talebi, nükleer tesis işletenin muvafakati ve Nükleer Düzenleme Kurumunun onay tarafındaki kararıyla, taşıyıcının sorumlu olabilmesine imkan tanınıyor. Buna nazaran, işleten, nükleer hususların taşınmasına ait sigorta yaptırma yahut teminat gösterme yükümlülüğünü Kurumun onaylaması kaidesiyle taşıyıcıya devredebilecek. Yükümlülüğü devralan taşıyıcı, düzenleme kapsamında işleten olarak sorumlu olacak.