Dört yılda hem en fakir hem de en zenginin oranı arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından bu yıl birinci sefer yayımlanan Dezavantajların Kuşaklararası Transferi, 2023 araştırması ülkede orta sınıfın giderek azaldığını, fakir ve güçlü tarifine girenlerin arttığını ortaya koydu.

Araştırma konut sahipliği ve eğitim durumunda görece bir güzelleşmeyi yansıtırken tatile gitme, her gün et tüketmeye ayrılan maddi imkanları daraldığını da gösterdi.

“Dezavantajların Kuşaklararası Aktarımı” isimli özel bahisli modül çalışmadan elde edilen sonuçlar, birinci defa haber bülteni olarak yayımlandı. Avrupa Birliği ülkeleri ile birebir periyotta Gelir ve Ömür Şartları Araştırması ile birlikte uygulanan modül, 25-59 yaş kümesinde olan fertlerin durumu ile kendileri 14 yaş civarında iken ebeveynlerinin durumunu karşılaştırmak emeliyle yapıldı.

14 yaşındayken tatile gidebilenlerin yüzde 40’ı gidemiyor

Fertler 14 yaş civarında iken, tüm ailesiyle bir haftalık tatil masrafını karşılayabilen hanelerde yaşayanların yüzde 59,6’sının şu anki hanesi ile bir haftalık tatil masrafını karşılayabildiği, maddi yetersizlik nedeniyle tatil masrafını karşılayamayan hanelerde yaşayanların ise yüzde 69,1’inin şu anki hanesi ile de bu masrafı karşılayamadığı görüldü.

Et yemek zorlaştı

Kendisi 14 yaş civarında iken hanesinde yaşayan bütün çocukların günde en az bir defa et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını karşılayabilen fertlerin yüzde 72,4’ünün şu an hanesinde iki günde bir bu yemek masrafını karşılayabildiği,yüzde 27,6’sının ise karşılayamadığı belirlendi.

Ebeveynler yükseköğrenim görmüşse çocuk da görüyor

Araştırmaya nazaran, kendisi 14 yaş civarında iken annesi yükseköğretim mezunu olan fertlerin, şu anki eğitim düzeyi incelendiğinde, yüzde 2,7’sinin lise altı, yüzde 13,7’sinin lise ve dengi, yüzde 83,5’inin ise yükseköğretim mezunu olduğu görüldü. Yeniden 14 yaş civarında iken babası yükseköğretim mezunu olan fertlerin yüzde 4,4’ünün lise altı, yüzde 16,0’ının lise ve dengi, yüzde 79,5’inin ise yükseköğretim mezunu olduğu belirlendi.

Fert 14 yaş civarında iken annesi lise altı eğitim düzeyini bitirenlerin şu anki eğitim durumu incelendiğinde yüzde 56,3’ünün lise altı, yüzde 21,9’unun lise ve dengi, yüzde 21,9’unun ise yükseköğretim mezunu olduğu görüldü. Fertler 14 yaş civarında iken babası lise altı eğitim düzeyini bitirenlerin ise yüzde 60,0’ının lise altı, yüzde 21,5’inin lise ve dengi, yüzde 18,4’ünün ise yükseköğretim mezunu olduğu varsayım edildi.

Kendi hesabına çalışanların oranı yüzde 14,5

Fertler 14 yaş civarında iken babası patron yahut kendi hesabına çalışanların yüzde 39,2’si şu an fiyatlı, maaşlı yahut yevmiyeli, yüzde 14,5’i patron yahut kendi hesabına, yüzde 5,6’sı fiyatsız aile personeli olarak çalışırken bu fertlerin yüzde 40,6’sının ise iktisaden aktif olmadığı görüldü.

En tabandan en zirveye çıkanlar yüzde 16,5

Kendisi 14 yaş civarında iken ailesinin maddi durumunu “çok kötü” olarak belirtenlerin yüzde 16,5’i şu an en yüksek yüzde 20’lik gelir kümesinde yer alırken, yüzde 25,5’i ise en düşük kümede yer aldı. Kendisi 14 yaş civarında iken ailesinin maddi durumunu “çok iyi” olarak belirtenlerin yüzde 40,6’sı şu an en yüksek gelir kümesinde iken yüzde 7,6’sı ise en düşük kümede oldu.

Araştırmanın kırılımlarına bakıldığında ülkede 2019 yılında geliri en düşük birinci 20’lik kümede olanların oranı yüzde 24,9’dan 2023 yılında yüzde 25,5’e çıkarken geliri en yüksek 20’lik kümede olanlar yüzde 36,9’den yüzde 40,6’ya yükseldiği görüldü.

14 yaşında ailesi mesken sahibi olanların yüzde 26’sı kiracı oldu

Görüşülen fertler 14 yaş ve civarında iken ailesi “ev sahibi” olanların, yüzde 57,7’sinin şu an oturduğu konutta mülkiyet durumu “ev sahibi”, yüzde 26,3’ünün ise “kiracı” olduğu iddia edildi. Tekrar fert 14 yaş civarında iken mülkiyet durumu “kiracı” olanların, yüzde 40,0’ı şu an oturduğu konutun sahibi iken yüzde 47,7’sinin ise kirada oturduğu görüldü.