Danıştay’dan şirketleri şaşırtan FGK kararı

Ekonomim’den Abdullah Talu, son periyotta kamuoyunda büyük bir ilgiyle takip edilen ve sonucu merakla beklenen 4 kıymetli davayı ele aldı. İşte Abdullah Talu’nun şirketleri yakından ilgilendiren o yazısı;

Bu davalardan FGK hariç başka 3’ü daha evvel sonuçlanarak karara bağlandı. FGK konusunda açılan YD talepli iptal davalarında ise Danıştay YD ret kararı verdi. Çabucak herkesin olumlu sonuç alınacağından emin olduğu bu davalarda verilen YD ret kararları ve bu kararlara karşı yapılan itirazların reddedilmesi kamuoyunu resmen şok etti! Maliye, bu YD ret kararları ile epeyce rahatladı. Buna karşılık, birinci derece mahkemelerinin (vergi ve istinaf mahkemeleri) kimileri, FGK konusunda mükellef lehine Maliye aleyhine kararlar vermeye başladı. Bu kararlar ise, Maliye’yi şok ederken, şirketlerin umutlarını tekrar yineledi. Bu kararlar sonrasında tüm gözler Danıştay’ın temelden vereceği kararlara çevrildi.

ŞİRKETLERİ ŞOK EDEN KARAR NE İLE İLGİLİ?

Evet, Danıştay’ın şirketleri şok eden kararı, FGK ile ilgili. Danıştay nihayet FGK konusunda asıldan karar verdi. FGK konusunda asıldan verilen bu kararlar Maliye’yi sevindirirken, şirketleri bu yaz sıcağında tam manasıyla şok etti, soğuk duş tesiri yarattı!

FİNANSMAN SARFİYAT KISITLAMASI (FGK) TAM OLARAK NE?

FGK’ya ait düzenlemeler, Gelir Vergisi Kanunu (GVK) ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nda (KVK) yer alıyor (GVK. Mad. 41/9, KVK. Mad. 11/1-i).

Konu ile ilgili olarak yayınlanan 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile; kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ait faiz, komite, vade farkı, kâr hissesi, kur farkı ve gibisi isimler altında yapılan sarfiyat ve maliyet ögeleri toplamının yüzde 10’unun kurum karının tespitinde indirim olarak kabul edilmeyeceği karar altına alındı (04.02.2021 tarihli ve 31385 sayılı Resmi Gazete). Bu karar, 01.01.2021 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme devri çıkarlarına uygulanmak üzere, 04.02.2021 tarihinde yürürlüğe girdi. Maliye ise, bu kısıtlamaya ait yol ve asılları çıkardığı bir Bildiri ile belirledi (18 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Bildirimi (Seri No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ).

BU KISITLAMA İLE NE AMAÇLANIYOR?

FGK, şirketlerin finansman gereksinimlerini yabancı kaynaklardan fazla kendi öz kaynaklarından karşılamalarını teşvik maksadıyla getirilmiş bir düzenleme!

İŞ DÜNYASI FİNANSMAN MASRAF KISITLMASINA TEPKİLİ

FGK, kullandıkları yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan şirketlere ek bir yük getiriyor. Şu an ülkemizdeki şirketlerin büyük bir kısmında kullanılan yabancı kaynaklar öz kaynaklarını aşmış durumda. Yani, şirketlerin büyük bir kısmı FGK’nın kıskacı altında, durum epeyce vahim! İş dünyası, 2021 yılından bu yana FGK’ya epeyce tepkili!

TEPKİ NEDENİYLE LAKİN 8 YIL SONRA YÜRÜRLÜĞE KONULABİLDİ

Evet, tam olarak bu türlü oldu! FGK’ya ait düzenleme, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi lakin, 2021 yılına kadar uygulanmadı. Zira, sarfiyat kısıtlamasında uygulanacak oran Bakanlar Kurulu ve/veya Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmedi. Ta ki, 4 Nisan 2021 tarihine kadar. Yani, 2013 yılından 2021 yılı başına kadar geçen 8 yıl boyunca oran belirlenmemesi nedeniyle finansman masraf kısıtlaması uygulanmadı! 2021 yılının birinci aylarında çıkarılan 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme devri karlarına uygulanmak üzere, kelam konusu oran yüzde 10 olarak belirlendi.

ÇOK SAYIDA DAVA AÇILDI

Şirketler FGK ile ilgili çok sayıda dava açtı. Bu davaların büyük bir kısmı, şimdi birinci derece mahkemelerinde devam ediyor. Şirketler çoklukla ilgili hesap devri kurumlar vergisi beyannamelerini FGK odaklı ihtirazi kayıtla verip, dava açıyorlar. Kalan kısmı ise Danıştay’da YD talepli iptal davası halinde.

3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 18 Seri No.lu KV Tebliği’nde yer alan ve iptali istenilen düzenlemeler başlıklar halinde şu biçimde:

– 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının 2 ve 3. Hususları,

– 1 Ocak 2021 tarihinden evvel kullanılan banka kredilerine ait faiz, kurul, vade farkı, kâr hissesi, kur farkı ve gibisi masrafların 2021 yılı ve sonrasında finansman sarfiyat kısıtlamasına tabi tutulması,

– 18 Seri No.lu Bildirimin “11.13 Finansman Masraf Kısıtlaması” başlıklı kısmında yer alan “Yabancı kaynaklar”, “11.13.2 Finansman masraf kısıtlamasının uygulanacağı dönem”, “11.13.3 1/1/2013 tarihinden evvel yapılan borçlanmalara ait finansman masraflarının durumu”, “11.13.8 Finansman sarfiyatı yanında finansman gelirinin de bulunması” başlıklı kısımları.

MAHKEMENİN SÜRPRİZ FGK KARARI MALİYE’Yİ ŞOK ETMİŞTİ

FGK konusunda açılan bir davada birinci derece mahkemesi tarafından verilen sürpriz karar, Maliye’yi şaşırtmış, şirketleri ise hayli sevindirmişti! Mahkeme, “işletmenin finansman masrafı gerçekleştirmediği 355-Personele Borçlar, 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar, 361-Ödenecek Toplumsal Güvenlik Kesintileri, 380-Gelecek Aylara İlişkin Gelirler, 320-Satıcılar, 329-Diğer Ticari Borçlar, 340-Alınan Sipariş Avansları, 369-Ödenecek Diğer Yükümlülükler, 381-Gider Tahakkukları hesaplarında takip edilen ögelerin yalnızca kelam konusu hesapların bilançonun kısa vadeli yabancı kaynaklar ve uzun vadeli yabancı kaynaklar başlıklı kısımlarında yer aldığından bahisle yabancı kaynak olarak nitelendirilerek finansman masrafı kısıtlamasının hesabında dikkate alınmasında yasal isabet bulunmadığı”na hükmetti (Bursa 1. Vergi Mahkemesi’nin 25.10.2023 tarihli ve Temel No : 2022/1402, Karar No :2023/869 sayılı Kararı).

Ayrıca, bir istinaf Dairesi de; “finansman masraf kısıtlamasının birinci sefer 2021 yılının birinci süreksiz vergilendirme devri prestijiyle dikkate alınacağı, 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararında uygulama tarihi 01/01/2021 olmasına karşın, Tebliğ ile 01/01/2013 tarihinden itibaren kullanılan kredilere de uygulama yükümlülüğü getirilmesi nedeniyle, finansman masraf kısıtlaması kapsamına 01/01/2021 tarihinden evvel kullanılan kredilere ilişkin masrafların de dahil edilmesinin hukuksal bellilik ve kanunların geriye yürümezliği prensiplerine ters olduğu” formunda karar verdi (Ankara BİM 1. Vergı̇ Dava Daı̇resı̇’nin 19.10.2023 tarihli ve E.2023/377, K.2023/988 sayılı Kararı).

YD TALEPLİ İPTAL DAVALARINDA İSE DANIŞTAY YD RET KARARLARI VERDİ

FGK düzenlemesinden olumsuz etkilenen mükellefler tarafından açılan YD talepli iptal davalarında Danıştay 4. Dairesi, YD taleplerini reddetmişti. Fakat, tam da bu etapta YD red kararlarını veren Danıştay 4. Dairesi’nin vazife alanı değiştirilerek, idari dava dairesi olarak görevlendirildi ve bu davalar Danıştay 3. Dairesi’ne aktarıldı. Bu değişiklik, FGK konusunda YD talepli iptal davası açanlarda bir umut ışığına neden oldu.

Ancak, Danıştay 3. Dairesi’nin FGK’ya bakış açısı da, motamot 4. Daire üzere oldu! Danıştay 3. Dairesi, FGK konusunda açılan davalarda YD taleplerini reddetti! (Danıştay 3. Dairesi’nin 12.10.2023 tarihli ve E.2023/3124, 11.12.2023 tarihli ve E.2023/9997, 25.12.2023 tarihli ve E.2023/10751, 25.12.2023 tarihli ve E.2023/10707, 25.09.2023 tarihli ve E.202379049 sayılı Kararları).

DANIŞTAY VDDK YA YD RED KARARLARINA KARŞI İTİRAZLARI REDDEDİLDİ

Danıştay VDDK, Danıştay 3 ve 4. Daireleri tarafından verilen YD ret kararlarına karşı yapılan itirazları reddetti (Danıştay VDDK’nın 24.05.2023 tarihli ve İtiraz No:2023/6, İtiraz No:2023/7, İtiraz No:2023/8, 11.10.2023 tarihli ve İtiraz No:2023/11 sayılı Kararları).

DANIŞTAY FGK KONUSUNDA NİHAYET ASILDAN KARAR VERDİ

Evet, Danıştay 3. Dairesi, YD talepli iptal davaları ile ilgili olarak temelden çok sayıda karar verdi, açılan davaları asıldan reddetti, 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ve Maliye’nin 18 Seri No.lu Bildirim ile yaptığı düzenlemeleri onadı (Danıştay 3. Dairesi’nin 06.05.2024 tarihli ve E.2023/3091, K.2024/2615; 29.04.2024 tarihli ve E.2023/3126, K.2024/2438, tıpkı tarihli ve E.2023/9102, K.2024/2439, tıpkı tarihli ve 2023/3124, K.2024/2437, birebir tarihli ve E.2023/9997, K.2024/2436 sayılı Kararları).

DANIŞTAY’IN ASILDAN VERDİĞİ FGK KARARLARI ŞİRKETLERİ ŞOK ETTİ

Danıştay 3. Dairesi’nin YD talepli iptal davaları ile ilgili olarak asıldan verdiği kararlarla Maliye’yi haklı bulup, açılan iptal davalarını reddetmesi şirketleri şok etti! Bu kararlar sonrasında Maliye epeyce rahatlarken, umutlu bekleyiş içerisinde olan şirketler tam manasıyla şok oldu!

Şirketlerin dava dilekçelerindeki itiraz ve iptal münasebetlerini tek tek inceleyen Danıştay 3. Dairesi, bu savları tek tek ele alarak kararlarını verdi. İşte kelam konusu argümanlar ve Danıştay’ın görüşü:

“ – 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının 2 ve 3. Hususlarının iptali:

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “kabul edilmeyen indirimler” başlıklı 11. unsurunun birinci fıkrasının (i) bendi ile işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ait faiz, kurul, vade farkı, kar hissesi, kur farkı ve gibisi isimler altında yapılan masraf ve maliyet ögeleri toplamının yüzde onunu aşmamak üzere Cumhurbaşkanına yetki verildiği, 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile de, bu yetki kullanılarak 01.01.2021 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme periyodu çıkarların uygulanmak üzere %10 oranı belirlenmiş olup, bu açıklamalar ve mevzuat kararları birlikte değerlendirildiğinde, Kanun ile Cumhurbaşkanına verilen yetki kapsamında olduğu anlaşılan kelam konusu düzenlemede hukuka terslik görünmemiştir.

YABANCI KAYNAKLARI TARİFİNİN İPTALİ

Yabancı kaynak tarifi bakımından KVK’nın 11. Unsurunun birinci fıkrasının (i) bendinde rastgele bir istisnaya yahut ayrıma yer verilmediği, tek tertip hesap planında dikkate alınan yabancı kaynak tarifinin 18 Seri No.lu Bildirimde yer alan tarifi ile tıpkı olduğu, muhasebe süreçlerinde de tıpkı yabancı kaynak tarifinin kullanıldığı, doktrinde de bu tanımlamaya ait rastgele bir ihtilaf bulunmadığı, kanun ve unsur münasebeti dikkate alındığında bilançonun ögeleri ortasında yer alan öz kaynak ve yabancı kaynakların baz alındığı ve bildiriminde mezkur kanunun verdiği yetki çerçevesinde yabancı kaynak tarifinin hudutlarında rastgele bir değişiklik yapmadan normlar hiyerarşisine uygun halde teşekkül ettiği, Bildiride yabancı kaynakların bilançonun kısa vadeli yabancı kaynaklar ve uzun vadeli yabancı kaynaklar toplamını tabir edeceğine ait bir tanımlama yapıldığı, bu tarifin finansman masraf kısıtlaması uygulaması bakımından nasıl anlaşılması gerektiği ve uygulanacağı, hangi hesapların bu kapsamda kıymetlendirilmesi gerektiği, bir masraf yahut maliyet ögesinin masraf kısıtlamasına bahis edinmesi için bunların yabancı kaynak kullanımına ve bu kaynağın kullanım mühletine bağlı olarak doğmuş olması gerektiğine ait açıklamalar yapıldığı, husus ve bildiri bir bütün olarak değerlendirildiğinde, düzenlemenin davalı Bakanlığa verilen metot ve temelleri düzenleme yetkisi kapsamında olduğu ve bu durumun işlev gaspı oluşturmadığı sonucuna varılmıştır.

FİNANSMAN MASRAF KSIITLAMASININ UYGULANACAĞI PERİYOT BAŞLIKLI KISMIN İPTALİ

01.01.2013 tarihi prestiji ile finansman sarfiyat kısıtlaması düzenlemesinin ilgili kanunda yer aldığı fakat, uygulanacak oranın 3490 sayılı Cumhurbaşkanın Kararıyla 01.01.2021 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme devri çıkarlarına uygulanmak üzere belirlendiği, hasebiyle vergilendirme devri kapanmadan finansman sarfiyat kısıtlaması oranının yürürlüğe girdiği, 2020 ve evvelki yıllarda kurum karının tespitinde dikkate almış olan finansman masraflarının finansman sarfiyat kısıtlamasına tabi tutulmasının kelam konusu olmadığı, lakin tıpkı yıllarda alınıp 2021 yılında mutlaklaşan kısımlarının ise finansman sarfiyat kısıtlamasına tabi tutulması gerektiği, Cumhurbaşkanının unsurda öngörülen yetkisini bir mühlet kullanmamış olmasının kendisine verilen yetkiyi ortadan kaldırmadığı, Kanunla konusu ve hudutları belirlenerek her takvim yılı başında Cumhurbaşkanınca kanunla verilen yetkiye dayanarak makul bir oranın belirlenmesi ihtimali ve beklentisi bulunduğunun kabul edilmesinin makul ve mantıklı sayılabileceği bir bahiste, bu oranın kanunun yürürlük tarihinden sonra belirlenmiş olmasının mükellefler açısından öngörülemez ya da objektif olarak kestirim edilebilecek bir haklı beklentinin yahut bir kazanılmış hakkın ihlal edildiği sonucunun doğurduğu argümanına prestij edilmesinin mümkün olmadığı, kurum karının vergilendirmesinde vergilendirme devrinin yıllık olduğu ve kelam konusu düzenlemenin 2021 takvim yılı içinde ve birinci süreksiz vergi devri kapanmadan evvel belirlenmesi ve düzenlemenin yılın başından itibaren yürürlüğe konulmasının benimsenen vergi sisteminin bir sonucu olduğu dikkate alındığında, iptali istenen Bildirinin davaya bahis olan kısmının Cumhurbaşkanı kararının geriye yürütülmesi sonucunu doğurduğu argümanı da yerinde görülmemiştir.

FİNANSMAN MASRAFI YANINDA FİNANSMAN GELİRİNİN DE BULUNMASI DURUMU BAŞLIKLI KISMIN İPTALİ

Tebliğde finansman masraflarının yanı sıra finansman masrafından başka olarak finansman geliri de elde etmiş olanların sarfiyat kısıtlaması uygulamasında kelam konusu gelir ve masraflarını birbiriyle mukayese etmek suretiyle netleştirmelerinin mümkün olmayacağı, sadece birebir yabancı kaynağı ait olarak oluşan kur farkı gelir ve sarfiyatların mahsuplaştırılarak net kur farkı masraflarının finansman sarfiyatı kısıtlamasında dikkate alınmasına ait açıklamalar yer almakta olup, birebir kaynağa ait olmakla birlikte işletmeler için hasılat niteliği taşıyan yabancı kaynağın mevduat ve gibisi formlarda kıymetlendirilmesi sonucu doğacak kur farkı gelirinin ise yabancı kaynağa ait kur farkı masrafından mahsup edilmesinin mümkün bulunmadığı belirtilmiştir. Ayrıyeten bildirim de farklı yabancı kaynaklara ait olarak oluşan kur farkı gelirleri ile kur farkı masraflarının netleştirilmesi mümkün olmadığı konusuna da yer verilmiştir. Finansman sarfiyat ve gelirlerinin netleştirmesini ait olarak Bildirinin ilgili kısmında yer alan açıklamalar KVK’nın 11/1-i hususunun çizdiği yasal çerçeve içinde yapılmış olup, hususta yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ait faiz, kurul, vade farkı, kar hissesi, kur farkı ve gibisi isimler altında yapılan masraf ve maliyet ögeleri toplamının yüzde onunu aşmamak üzere Cumhurbaşkanı nca kararlaştırılan kısmının kanunen kabul edilmeyen masraf olarak kabul edileceği karara bağlanmıştır Düzenleme tereddüte mahal vermeyecek halde sarfiyat ve maliyet ögeleri toplamını işaret etmekte olup, finansman gelirleri ile unsurda sayılan sarfiyatların karşılaştırılması sonucu hesaplanacak net finansman masraflarının dikkate alınmasına dair bir karar içermemektedir. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun12.03.1999 tarihli ve E.1998/139, K.1999/153 sayılı kararında da görüldüğü üzere, genel olarak gelir ve masrafların netleştirilmesi ve net finansman masraflarının kısıtlamaya tabi tutulması daha evvelki uygulamada da Danıştay tarafından kabul edilmemiştir.”

ŞİRKETLER ARTIK NE YAPACAK?

FGK konusunda YD talepli iptal davası açan şirketler, yasal mühleti içerisinde Danıştay VDDK’ya temyiz talebinde bulunabilecekler. Buradan şirketler lehine bir karar çıkar mı? Çabucak belirtelim, daha evvel YD red kararlarına karşı itiraz edilmiş, VDDK bu itirazları reddetmişti. Danıştay VDDK’nın temel istikametinden verilen bu kararlara karşı yapılan temyiz taleplerini de reddetmesi bekleniyor.

SONUÇ OLARAK;

Beklentilerin bilakis FGK konusunda açılan YD talepli iptal davalarının temel tarafından de aleyhe sonuçlanması, şirketlerde önemli şoka neden oldu. Kullandıkları yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan şirketler, FGK nedeniyle oluşan bu ek yükü taşımaya devam edecekler.

patronlardunyasi.com