Cari açık yıllık amacın altında

Türkiye’nin ödemeler istikrarı kapsamında cari süreçler açığı giderek küçülüyor. Şubatta aylık cari açık 3,3 milyar dolarla beklenenin altında geldi, birinci iki aydaki açık geçen yılın eş devrine nazaran yüzde 70,3 küçülerek 5,8 milyar dolarda kaldı. Yıllık cari açık ise geçen yılın temmuz beri devam eden kesintisiz gerileme sürecinde şubat sonu prestijiyle 31,8 milyar dolarla OVP’de öngörülen yıl sonu maksadının de altına indi.

Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler istikrarı datalarına nazaran, geçen yılın şubat ayında 9 milyar 37 milyon dolar olan cari açık, bu yıl birebir ayda 3 milyar 265 milyon dolarla bunun yüzde 63,9 altında gerçekleşti. Cari açığa yol açan bileşenlerin başında gelen dış ticaret açığı; şubatta geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 54,9 küçülerek 4 milyar 751 milyon dolar oldu. Şubatta ödemeler istikrarı tarifli mal ihracatı yüzde 23 artışla 20 milyar 777 milyon dolara çıkarken, mal ithalatı yüzde 11,7 düşüşle 25 milyar 528 milyon dolara geriledi. Nakliyat, turizm, yurt dışı müteahhitlik üzere hizmetler kapsamındaki faaliyetlerde gelir ve sarfiyat istikrarı ise 2 milyar 381 milyon dolar net girişle sonuçlandı.

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, hizmetler alanında en yüksek net gelir 1 milyar 957 milyon dolarla “seyahat” (turizm) kaleminden sağlandı. Direkt yatırımlar ve portföy yatırımları kapsamındaki masraflar ile faiz gelir masraflarını kapsayan “birincil gelir dengesi”nde net 849 milyon ve emekçi gelirleri, ferdî transferler üzere kalemleri kapsayan “ikincil gelir dengesi”nde net 46 milyon dolar çıkış yaşandı.

AÇIĞIN FİNANSMANI

Şubat ayında direkt yatırımlarda net 142 milyon dolar çıkış yaşanırken, portföy yatırımlarında 4 milyar 415 milyon dolar meblağında net giriş kaydedildi. Alt kalemler prestijiyle incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin pay senedi piyasasında 136 milyon dolar net satış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 98 milyon dolar net alış yaptığı görüldü. Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla; bankalar 2 milyar 659 milyon, genel hükümet 3 milyar ve başka bölümler 500 milyon dolarlık net borçlanma gerçekleştirdi.

Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1 milyar 696 milyon dolar net artış kaydedildi. Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 220 milyon dolar net artış ve Türk lirası cinsinden 274 milyon dolar net azalış olmak üzere toplam 54 milyon dolar net azalış kaydetti. Yurt dışından sağlanan kredilerle, bankalar 115 milyon ve başka kesimler 265 milyon dolar net kullanım, genel hükümet ise 138 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi.

İKİ AYLIK CARİ AÇIK 5,8 MİLYAR DOLAR

Şubat ayında, “net yanılgı noksan” kaleminde izlenen kayıt dışı çıkışlar da 4 milyar 982 milyon dolar olurken, cari açığın finansmanı hasebiyle resmi rezervlerde 6 milyar 230 milyon dolar net azalış yaşandı. Ocak-şubat periyodunda cari açık, geçen yılın eş periyoduna nazaran yüzde 70,3 küçülerek 5 milyar 787 milyon dolar oldu.

Geçen yıl birinci iki ayda 23 milyar 157 milyon dolar olan dış ticaret açığının yüzde 60,5 küçülme ile 9 milyar 157 milyon dolara gerilemesi, cari açıktaki küçülmede tesirli oldu. Buna karşılık hizmetler istikrarında iki aylık net gelir yüzde 3,9 artışla 5 milyar 172 milyon dolara çıktı. Ocak-şubat periyodunda birincil gelir istikrarında net 1 milyar 710 milyon ve ikincil gelir istikrarında ise net 92 milyon dolarlık çıkışlar yaşandı.

VE YILLIK CARİ AÇIK AMACIN ALTINDA

Şubat sonu prestijiyle son bir yılda verilen cari süreçler açığı ise 31 milyar 839 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylelikle yıllık cari açık Orta Vadeli Program’da (OVP) bu yılın tümü için öngörülen 34,7 milyar dolarlık gayenin de altına inmiş oldu. Geçen yıl mayıs ayı sonunda 60 milyar doları aşan yıllık cari açık, haziran sonunda 56,6 milyar dolara indikten sonra temmuz sonunda 58,9 milyar dolar olmuştu.

Yeni iktisat idaresinin temel tartısı cari açık ve enflasyonla çabaya verdiği siyaset değişikliğinin de tesiriyle o tarihten bu yana aylar prestijiyle daima küçülen yıllık cari açık, 2023 sonunda 45,5 milyar, bu yılın ocak sonunda 37,6 milyar ve şubat sonunda 31,8 milyar dolara inerek, Temmuz 2023-Şubat 2024 periyodunda yüzde 46 oranında 27,1 milyar dolar azalmış oldu. Bu gelişme, yeni iktisat idaresinin mali sıkılaştırma asıllı programının iki temel gayesinden biri olan cari açıkla uğraşta başarılı olduğuna işaret ediyor. Cari açıktaki kapanma eğilimi izleyen aylarda da devam ederse, yıl sonunda OVP maksadına nazaran beklenenden de âlâ bir tablo oluşacak.

ALTIN VE GÜÇ HARİÇ YILLIK 36 MİLYAR DOLAR FAZLA

Cari açık verilmesinde büyük oranda net altın ve güç ithalatları tesirli olmaya devam ederken, açıktaki küçülmede de bu kalemlerdeki düşüşler tesirli oldu. Nakdî olmayan altında net ithalat, geçen yılın şubat ayındaki 3,8 milyar dolarlık seviyesinden, bu yıl birebir ayda 1 milyar doların altına, birinci iki aylık devirler prestijiyle da 8,6 milyar dolardan 1,9 milyar dolara geriledi. Geçen yıl şubat sonu prestijiyle son bir yılda 27,1 milyar dolar olan net altın ithalatı, bu yıl tıpkı tarihte yıllık bazda 19 milyar dolara indi.

Net güç ithalatı şubat ayları prestijiyle 5,8 milyar dolardan 4,4 milyar dolara, ocak-şubat periyotları prestijiyle 13,5 milyar dolardan 9,5 milyar dolara, şubat sonu prestijiyle yıllık bazda da 78,6 milyar dolardan 48,8 milyar dolara geriledi. Bu gelişmelere bağlı olarak “altın ve güç hariç” cari süreçler hesabı şubat ayında 2,1 milyar, ocak-şubat devrinde 5,7 milyar ve son bir yılda 36 milyar dolar fazla verdi

patronlardunyasi.com