ABD’den, Çin’in sanayi siyasetini değiştirmesi talebi

ABD Hazine Bakanı Janet Yellen dört günlük ziyaretinin akabinde başşehir Pekin’de düzenlediği basın toplantısında, Çin iktisat idaresiyle temaslarına dair değerlendirmede bulundu.

Çin ekonomisindeki süregelen makroekonomik dengesizliklere, bilhassa de zayıf hane halkı tüketimine karşılık kimi spesifik sanayilere büyük ölçekli devlet dayanaklarıyla çok yatırım yapıldığına dikkati çeken Yellen, bunun, Amerikalı şirketlerle personeller olduğu kadar dünyanın geri kalanı açısından da riskler barındırdığını belirtti.

Yellen, Çin iktisadında öteden beri tasarruf fazlası olduğu lakin bunun büyük kısmının gayrimenkul kesimindeki yatırımlara ve devlet öncülüğündeki altyapı inşasına harcandığını, bugün ise Çin’in sanayi siyasetinin maksat olarak seçtiği elektrikli araçlar, lityum-iyon bataryalar ve güneş panelleri üretimi üzere birtakım “yeni” sanayilerdeki işletme yatırımlarında artış gözlendiğini tabir etti.

“Çin, bugün dünyanın, üretim fazlasını kaldıramayacağı kadar büyük”

Bu dallarda iç talebini aşan yatırımların, global fiyatları kökten değiştirme potansiyeli bulunduğuna işaret eden Yellen, “Çin, bugün dünyanın, üretim fazlasını kaldıramayacağı kadar büyük. Global piyasa, yapay formda ucuz Çin ihraç mallarının istilasına uğrarsa bu, Amerikan şirketlerinin ve başka yabancı şirketlerinin geleceğini bilinmeyen hale getirecektir” dedi.

Yellen, gibisi bir durumun 10 yıl evvel yaşandığını, Çin’de devlet takviyelerinin yarattığı ucuz çelik mamullerinin global piyasayı istila ettiğini, ABD’de ve öbür ülkelerde sanayi kollarının yok olmasına yol açtığını hatırlatarak, “Başkan Biden’ın ve şahsımın, bunun bir kere daha yaşanmasını kabul etmeyeceğimizi açıkça belirttim. Bu kaygıların, gelişmiş ekonomilerden yükselen piyasalara, müttefik ve ortaklarımız tarafından da paylaşıldığını biliyoruz” sözlerini kullandı.

ABD’li Bakan, kapasite fazlası üretime ait tasanın, Çin tersi bir tavırdan yahut bağları koparma isteğinden kaynaklanmadığını, bir global ekonomik kaymayı önlemeyi hedeflediğini vurguladı.

Çin ile sağlıklı bir ekonomik bağ geliştirmeyi istediklerini, önceliklerinin ABD’nin ve müttefiklerinin ulusal güvenliğini korumak, Amerikan şirketleri ve personelleri için adil bir rekabet ortamı sağlamak olduğunu vurgulayan Yellen, “ABD, Çin ile ekonomik bağları koparma arayışında değil. Birbirine derinden bağlı durumdaki iki iktisadın bütüncül halde ayrışması her iki taraf için de felaket olacaktır” diye konuştu.

“Çinli şirketler, Rusya’ya savaşta maddi dayanak sağlamamalı”

Yellen, Çin’de temaslarında muhataplarıyla ulusal güvenlik mevzularında görüş alışverişinde bulunduğunu, bilhassa Washington’ın, Rusya’ya Ukrayna’daki savaşında maddi takviye sağlanmamasına yönelik hassasiyetini de lisana getirdiğini aktardı.

Rus savunma endüstrisinin, Ukrayna savaşında kullanmak üzere askeri ve sivil ortak kullanıma sahip eserleri tedarik etmesine aracılık edilmemesi gerektiğini vurgulayan Yellen, “Çin’dekiler dahil rastgele bir şirket, Rusya’nın savaşına maddi takviye sağlarsa, rastgele banka buna aracılık ederse ABD’nin yaptırım riskiyle karşılaşacaktır” dedi.

Yellen, ABD’nin ulusal güvenlik ile ekonomik sorunlar ortasındaki çizgiyi net halde belirlemek üzere şeffaf bir yaklaşımla açık kurallar koyduğunu, bu mevzuda sürprizlerle karşılaşmak istemediğini belirterek, Çin’den birebir şeffaflığı beklediklerini lisana getirdi.

ABD ile Çin ortasında oluşturulan İktisat ve Maliye Ortak Çalışma Grupları’nın faaliyetlerini sürdüreceğini kaydeden Yellen, kara parayla uğraş ve finansal riskleri tedbire mevzularında da diyalog ve işbirliği konusunda mutabakata vardıklarını yineledi.

ABD Hazine Bakanı Yellen, 4-8 Nisan’da gerçekleştirdiği ziyarette, Çin Başbakanı Li Çiang, Ekonomik Münasebetlerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng, Maliye Bakanı Lan Fo’an ve Merkez Bankası Lideri Pan Gongşıng ile görüşmeler yürüttü.

Ziyarette, iki ülke, ulusal ve global iktisatların istikrarlı büyümesi ile kara parayla gayrette işbirliği için yeni ortak inisiyatifler başlatacaklarını açıkladı.

Yellen, en son Temmuz 2023’te Çin’i ziyaret etmişti.