Dünya besin enflasyonunda aşağı tarafa hareket ederken Türkiye’de üst tarafa ivme kazanıyor

Dünyadaki genel trendin bilakis Türkiye’de besin enflas­yonu hala yüksek seviyesini ko­ruyor. Temmuz prestijiyle son bir yılda dünya genelinde yüz­de 3,1 ucuzlayan besinin, Tür­kiye’de ise yüzde 58,9 paha­landığı dikkati çekiyor.

DÜNYADA BESİN UCUZLADI

Covid 19 pandemisi sürecin­de 2021’in son çeyreğinde yük­selişe geçen, Rusya-Ukrayna sa­vaşıyla ivmelenen besin fiyatları Mart 2022’de zirve noktaya ulaş­tıktan sonra, sevk ve tedarik sı­kıntılarının değerli oranda or­tadan kalkmasıyla dünya gene­linde düşüşe geçmişti.

İzleyen devirde dünyada besin fiyatla­rında birtakım aylar prestijiyle yük­selişler yaşansa da genel seyir aşağı taraflı oldu. Fakat Türki­ye, dünya ile negatif istikamette ayrış­maya devam etti. Besin fiyatla­rında kesintisiz artış sürecinin temmuzda 47 aya ulaşmasıyla dünya ile makas düzgünce açıldı.

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO), uluslara­rası besin emtia fiyatlarının gös­tergesi niteliğindeki Besin Fi­yat Endeksi temmuz ayında hazirana nazaran yüzde 0,17 düşüş kaydederek ortalama 120,8 ol­du.

Dünyada yaygın olarak tica­reti yapılan besin emtialarının memleketler arası fiyatlarındaki ay­lık değişimlerinin izlendiği En­deks 2023 sonundaki düzeyi­nin yüzde 1,34 üzerinde gerçek­leşmekle birlikte bir yıl evvelki seviyesinin yüzde 3,05 altında kaldı. Endekste, pandemi son­rası 159,7 ile en yüksek seviyeye çıktığı Mart 2022’deki seviyesine nazaran toplam gerileme ise yüzde 24,4’e ulaştı. Buna nazaran dünyada besin, birtakım aylarda arızi artışlar kaydetse de pandemiden bu ya­na önemli oranda ucuzladı.

Dünyadaki trendin tersi­ne Türkiye’de ise besin fiyatları pandemiden bu yana yükselişi­ni kesintisiz sürdürüyor.

TÜİK’in unsur sepetini açıklamaması nedeniyle tar­tışma yaratan enflasyon ve­rilerine nazaran tüketici fiyat en­deksinde (TÜFE) aylık ge­nel artışın yüzde 3,23 olduğu temmuz ayında, besin ve alkol­süz içecekler, aylık artış ora­nı yüzde 1,83’le bunun altında kalmakla birlikte, yüksek artış yaşanan ana harcama kümeleri ortasında yer almaya devam et­ti. Aylık artış besin alt grubun­da yüzde 1,69 olurken, alkolsüz içecek­lerde yüz­de 4,04’le da­ha yüksek geldi.

TÜİK’in besin ve alkolsüz içecekler ana harcama gru­bunda yılın birinci yedi ayındaki fiyat artışı yüzde 27,55’e, son bir yıldaki artış ise yüzde 58,91’e ulaştı. Yıllık artışın gı­da alt kümesinde yüzde 59,04, alkolsüz içeceklerde yüzde 57,05 olduğu belirlendi.

47 AYDIR DAİMA ARTIYOR

Türkiye’de TÜFE kapsamın­da besin fiyatları en son Ağustos 2020’de aylık yüzde 0,1’le düşüş kaydetmişti. İzleyen periyotta aylar prestijiyle daima yükse­len besin fiyatlarında kesintisiz artış süreci bu yıl temmuz iti­barıyla 47 aya ulaştı. Besin fiyat­larında Ağustos 2020-Temmuz 2024 devrindeki kümülatif artış da yüzde 521,5 oldu.

Küresel iktisatta olumsuz şartların kıymetli oranda aşıl­ması ile tepeden dönen dünya besin fiyatlarında gerileme süre­cinin başladığı Mart 2022’den bu yana düşüş yüzde 25’e yakla­şırken, Türkiye’de ise birebir dö­nemde yüzde 209,9 oranında kümülatif artış yaşandı.

MEYVE VE ETTE YÜKSEK ARTIŞ

TÜİK’in TÜFE kapsamın­daki besin ve alkolsüz içecekler ana harcama kümesi içinde son bir yılda en yüksek fiyat artışı yüzde 69,59’la meyvelerde ger­çekleşti. TÜİK’in baz aldığı fi­yatlara nazaran son bir yılda ette­ki fiyat artışı da yüzde 67,46 ol­du. TÜİK data seti, maden suyu, alkolsüz içecek, meyve ve seb­ze sularında yüzde 64,25, şeker, reçel, bal, çikolata ve şekerle­mede yüzde 63,22, ekmek ve ta­hıllarda yüzde 60,22, katı ve sıvı yağlarda yüzde 59,14, kahve, çay ve kakaoda yüzde 49,7, süt, pey­nir ve yumurtada yüzde 49,56, balıkta yüzde 46,64 ve bunların dışında kalan başka besin ürünle­rinde yüzde 66,56 oranında yıl­lık fiyat artışını yansıtıyor.

FAO Besin Fiyat Endeksi’ne nazaran dünya besin fiyatlarında son bir yılda yaşanan düşüş ise temel olarak şeker ve tahıllardan kaynaklandı. Son bir yılda dün­yada şeker fiyatları yüzde 17,84, tahıllar da yüzde 11,99 düşer­ken, süt eserleri yüzde 7,22, bitkisel yağlar yüzde 4,01, et yüzde 0,84 kıymetlendi.

patronlardunyasi.com