Faizler bir çıt daha üst gidebilir: KKM sahiden büyük yük oldu!

Türkiye’nin tecrübeli bankacılarından QNB Finansbank Yönetim Kurulu Lideri Ömer Aras, son periyotta izlenen iktisat siyasetlerinin para piyasalarına yansımasını Gazete Oksijen’den Elif Ergu Demiral’a kıymetlendirdi.

Enflasyondan, döviz kurlarına kadar açıklamalarda bulunan Aras, yabancı sermayenin yavaş yavaş Türkiye’ye yöneldiğine dikkat çekti. Aras röportajda şunları söyledi:

SON DEVİRDE DEĞİŞİM OLDUĞUNU HİSSEDİYORUM

“Yabancı yatırımın bir ülkeye gelmesi için İngilizce tabiriyle “story” dediğimiz, o ülkenin bir öyküsünün olması lazım. 2004 yılında Türkiye’nin çok güçlü bir kıssası vardı. Türkiye AB üyeliğine aday gösterilmiş, sıkı bir para ve maliye siyaseti uygulayan, güçlü iktisada geçiş programını sürdüren bir ülkeydi. Tıpkı vakitte penetrasyonu düşük bir bankacılık kesimi vardı önümüzde. KOBİ bankacılığı emekleme devrindeydi, hatta yok denecek kadar azdı. Kişisel bankacılık da tıpkı halde. Bu potansiyele ek olarak düşen enflasyon ve mali disiplin, Türkiye için çok hoş bir kıssa yarattı. Bu kıssayı satın alan bütün yabancılar Türkiye’ye adeta akın ettiler. Bunun sonucunda da piyasadaki bütün bankaların da başka şirketlerin de değerlemeleri yükseldi talep yükseldiği için. Bu formda de gitti. Bugün ise Türkiye’deki son devirdeki gelişmelere baktığımızda farklı bir durum görüyoruz. AB’yle bağlantılarımız eskisi üzere değil. Türkiye’de bankacılık dalı bayağı önemli oranda penetre edilmiş vaziyette. Regülasyonlar epey artmış vaziyette ve çok sık değişiyor. Bu da bir belirsizlik ortamı yaratıyor. Ve bunların içerisinde de en değerlisi tahminen de yükselen enflasyon. Yüksek enflasyon ve faizler piyasadaki genel öngörülebilirliği azalttığı için Türkiye’ye olan iştah düştü. Reyting şirketleri de değerli. O periyotta reyting şirketleri “yatırım yapılabilir” düzeyde görüyordu Türkiye iktisadını. Düşen bir enflasyon vardı. Denetim altına alınan bir büyüme ve pek sağlıklı bir yapı vardı. 2004 -2006 yılları civarında. Bugün ise durum biraz farklı, lakin son devirde tekrar burada bir değişim olduğunu hissediyorum.

BİRİNCİ ÖNCELİĞİMİZ ENFLASYON OLMALI

Seçimler oldu, iktisat idaresi değişti… Değişim başladı diye düşünüyor musunuz?

Son cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra uygulanan siyasetlerle Türkiye tekrar yanlışsız tarafta adımlar atmaya başladı. Her ne kadar enflasyonumuz çok yüksekse de birinci önceliğin enflasyon olduğunda herkes mutabık. Hasebiyle bu hususta önemli adımlar atılıyor. Bir de seçimsiz periyoda girdik. Mahallî seçimlerin sonucunda muhalefet düzgün bir muvaffakiyet elde etti. İktidar da tıpkı biçimde yoluna devam ediyor. Münasebetiyle bu ikili yapı sağlam bir formda, yani politik polemiklere fazla girmeden iktisat idaresine de takviye verdiği takdirde bence yeterli bir periyoda gerçek evrilme ihtimalimiz epey yüksek. Bunun birinci sinyallerini görüyoruz. Son birkaç haftadır bile yabancılarda Türkiye’ye karşı çok önemli bir iştah hissediyorum.

REYTİNG ŞİRKETLERİNDEN NOT ARTIRIMI BEKLİYORUZ

Bu programı taviz vermeden sonuna kadar uygulayabilecek mi iktisat idaresi?

Uygulayacaktır diye iddia ediyorum. Zira ekonomik programdaki kararların sonuçları o denli hop diye çıkmıyor. Yani bugün yükselen faizlerle enflasyon yarın düşmüyor. Lakin düşecek. Bunu kesinlikle göreceğiz. Son çeyrekte bilhassa çok daha düzgün sonuçlar alınacağına inanıyorum. Ve bu noktaya geldiğimizde de bir itimat duygusu oluşmaya başlayacak, hem ekonomik programa hem de ülke genelinde. Alışılmış bu sefer müspet bir sarmala gireceğiz ve mesela reyting upgrade’leri bekliyoruz. Dolarlaşan ekonomimizin TL’leşmesi gerçekleşecek bu faizlerle.

Beklenti var. Goldman Sachs başta olmak üzere yabancı kurumlar “TL güçlenecek” diyor.

TL’ye dönüş olacak bu faizlerle. Merkez Bankası tahminen faizi biraz daha arttırabilir lakin bilhassa seçim öncesi yapmış olduğu 5 puanlık artışla yurtiçi ve yurtdışı bütün piyasalara çok önemli bir bildiri verdi. Kararlılığını ve buradaki inancını gösterdi. Hükümet ve Cumhurbaşkanlığı da bunun ardında durdu, takviyelerini açıkladılar. Münasebetiyle Türkiye bu manada değerli bir adım atmış vaziyette. Bunun devam ettirileceğini düşünüyorum. Sonuçlar olumlu geldikçe de inanç artacak ve bu bu türlü devam edecek.

Özellikle lokal seçimlerde ve sonrasında çok konuşuldu, konuşuluyor. Kimi kararlar biraz ertelendi diye. Vergi oranlarının arttırılması, kişisel kredilerin ve kredi kartlarının baskılanması gibi…

KREDİYE ULAŞIM ZORLAŞACAK

Enflasyonu denetim etmek için ekonomiyi kesinlikle biraz soğutmak gerekiyor. Ekonomiyi soğutmak demek ekonomik aktiviteyi azaltmak, büyümeyi yavaşlatmak. Şu anda birinci çeyrek çok süratli geçti. Beklentilerin ötesinde süratli bir ekonomik büyüme var. Yüzde 2’ye yakın bir büyümeden bahsediyoruz, bu yüksek bir büyüme. Bunun yavaşlaması gerekiyor. Yükseltilen faizlerin tesiriyle bu yavaşlamayı göreceğiz, bu vakit alıyor. Krediye ulaşım biraz zorlaşacak. Yani bireylerin krediye ulaşımı, KOBİ’lerin, bütün şirketlerin… Geçmişte, negatif gerçek faiz periyodunda herkes çok rahatlıkla borçlanabildi ve işlerini çevirdi. Artık kredilerde bir sıkışma göreceğiz. Zira faizler yükseliyor, krediler pahalılanıyor. Hasebiyle herkes almak istemeyecektir.

Ekonomide bir yavaşlama olacak ve bu sağlıklı aslında, olması gerekiyor. Enflasyonu bu biçimde denetim edeceğiz. Ancak alışılmış bunun bir yan tesiri olabilir: Geçmişte çok borçlanmış, krediler nasıl olsa ucuz diyerek biraz hesapsızca borçlanmış şirketlerin o borcu çevirmekte zorlanabileceğini biliyoruz. Bu da alışılmış bankacılık dalına sıkıntılı kredilerde artış olarak yansıyabilir. Bankalar da buna hazırlıklı.

BORCU YÜKSEK OLAN ŞİRKETLER MEŞAKKAT YAŞAYABİLİR

QNB birinci 10 banka içinde Türkiye’de. Büyük şirketler ve KOBİ’leri uygun gözlemliyorsunuz. Bilhassa şu son devirde yaşananlarla ilgili bir aksiliğe gidiş tablosu görüyor musunuz yoksa olağan seyrinde gidiyor mu gerçek piyasa?

Şirketleri ikiye ayırmak lazım. Bunların içinde öz kaynağı güçlü olanlar var. Onlar da bu yavaşlamadan alışılmış etkilenecekler lakin çok rahatlıkla absorbe edebilecek finansal güçleri var. Kimi şirketlerin ihracat potansiyeli çok fazla. Bu kesim de çabucak yurtdışına yönelerek Türkiye’deki talebin daralmasıyla olacak satış düşüşünü kompanse edebilecekler. Lakin borcu yüksek olan ve büsbütün iç piyasaya yönelmiş şirketlerde de satışların düşmesiyle finansman masraflarının artacağını düşünüyorum. Hasebiyle o şirketlerde bir kasvet olabilir.

DÖVİZ ALALIM FİKRİNDEN UZAKLAŞILIYOR, TL GÜÇLENECEK

En çok konuştuğumuz husus hayat pahalılığı. Öbür taraftan da tasarruf açısından “TL güçlenecek” dediniz. Tasarruflar bu periyotta nasıl değerlendirilmeli?

Burada olaya çok kolay bakmak lazım. Mahallî seçimlerden evvel dövize büyük bir talep oldu. Merkez Bankası müdahale etmek zorunda kaldı. Yaklaşık 20 milyar dolara yakın rezerv satıldı ki döviz belirli bir düzeyde tutulabilsin diye. Bu talepin ana sebebi Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi baskı altında olan kurun seçimden sonra hür bırakılması ve yükselme yaşanmasıydı. Bu nedenle “Bu seçimden sonra da bu türlü bir artış olur, biz gidelim döviz alalım” fikri oluştu yatırımcılarda. O vakit da lisanımızın döndüğü kadar söylemeye çalıştık, “Ya bu türlü bir şey olmayacak” diye. Zira faizler artık o düzeyde değil.

Faizler hakikaten istikrar düzeyine gelmiş vaziyette. “Kurda o denli büyük bir artış beklemiyoruz” dedik. Hakikaten seçimden çabucak sonra bu fark edildi. Ve herkes dövizini bozdurmaya başladı. Önemli önemli bir TL’ye geçiş var. Ben bugün bana soranlara önümüzdeki devirde -zaten Türkiye’de yatırımcılar üç ay ila azamî altı ay bakıyorlar-, bu mühlet zarfında TL’ye yatırımın çok daha karlı olacağını düşünüyorum. Münasebetiyle dövizden TL’ye geçişi de şu anda hissediyoruz. Bu iktisat için de çok sağlıklı. Kur Muhafazalı Mevduat’tan kurtulmamız lazım. Sahiden büyük yük oldu. Merkez Bankası bilançosuna önemli ziyanlar yazılmasına yol açtı. Bunun artık geride bırakılması lazım ve bunu ekonomik olarak çözmek de faizle oluyor. Faizler tahminen bir çıt daha üst gidebilir. Merkez Bankası’nın kararları katiyen TL’yi özendirecek ve beşerler yatırımlarını çevirecekler. Gerek şirketler gerek bireylerden kelam ediyorum.”

patronlardunyasi.com