Türk Ticaret Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmi Gazete’de

Fahiş fiyat ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Ticaret Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Resmi Gazete’de yayımlanarak; 1. Hususu 26 Nisan tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 7. unsuru ile 5300 sayılı Kanunun 28. unsurunun birinci fıkrasında yapılan değişiklik yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra, öteki kararları ise yayım tarihinde yürürlüğe girdi.

Fahiş fiyat uygulayanlara yüksek ceza

Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal yahut hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamasına dair karara ters hareket edenlere, her bir terslik için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve özgür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacağı kararına karşıt hareket edenlere her bir terslik için 1 milyon liradan 12 milyon liraya kadar ceza verilebilecek.

Ticaret Bakanlığı, bu hükme bir takvim yılı içinde en az 3 kez karşıt hareket ederek idari para cezası uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin iş yerlerini 6 güne kadar kapatmaya yetkili olacak.

İdari para cezalarının bir takvim yılına ait toplam meblağı; işletmenin küçük ölçekli olması durumunda 20 milyon liradan, orta ölçekli olması durumunda 200 milyon liradan, büyük ölçekli olması durumunda 1 milyar liradan fazla olamayacak.

Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’nda yapılan değişiklikle, alışılmamış eser ihraç edenlere, eser güvenliğine ait terslikte 240 bin 566 liradan 2 milyon 405 bin 665 liraya kadar; öteki terslik durumlarında 96 bin 226 liradan 962 bin 265 liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Kooperatifler Kanunu’nda değişiklik

Kooperatifler Kanunu’nda yapılan değişiklikle, kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyelerinin, kooperatifin ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporlarını, genel heyet toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, irtibat, hisse ve ödemelerine ait bilgilerini Kooperatif Bilgi Sistemi’ne (KOOPBİS) aktarmaya yönelik geçiş sürecinin tamamlanamadığının tespit edilmesi halinde Ticaret Bakanlığınca birer yıl olmak üzere iki sefer daha müddet uzatımı yapılabilecek.

Bu müddet sona erinceye kadar kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları hakkında KOOPBİS yükümlülüğüne muhalif davranmalarına yönelik kararlar uygulanmayacak. Bu düzenleme, 26 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Kooperatiflerin ana kontratlarını intibak ettirmeleri için öngörülen mühlet, 2 yıl daha uzatıldı.

Kanunla, Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da değişikliğe gidildi. Buna nazaran, Kanun’un ekinde yer alan cetvellerdeki takım unvanlarıyla hudutlu olmak kaydıyla dolu takımlarda derece değişikliği ile boş takımlarda sınıf, unvan ve derece değişiklikleri Rekabet Kurulu kararıyla yapılacak.

Rekabet Kurulu, başlattığı soruşturmaları, soruşturmaya başlanması kararının verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili taraflara bildirecek. Konsey, bu bildirim yazısı ile birlikte argümanların tipi ve niteliği hakkında kâfi bilgiyi ilgili taraflara gönderecek. Böylelikle hem tarafların daha faal savunma yapabilmesine imkan sağlanması hem de soruşturma süreçlerinin daha seri ilerlemesi amaçlanıyor.

Taraflara yazılı savunmalarını soruşturma raporunun bildirisinden itibaren 30 gün içinde Heyete göndermeleri bildiri edilecek. Haklı münasebetler sunulması halinde bu müddet bir defaya mahsus olmak üzere ve en çok bir katına kadar uzatılabilecek. Soruşturmayı yürütmekle görevlendirilenler, gelen yazılı savunmalar sonucunda soruşturma raporundaki görüşlerinde bir değişiklik olması halinde 15 gün içinde yazılı görüşlerini tüm Şura üyeleri ile ilgili taraflara bildirecek. Taraflar 30 gün içinde bu görüşe karşılık verebilecek.

Ürün ihtisas Borsaları

Kanunla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nda değişiklik yapıldı.

Buna nazaran, eser senetleri ve alivre kontratlara ait süreçlerde, bölüm ile bedelin ödenmesi, alıcı ve satıcının başka yükümlülüklerinin eser ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edenlerce yahut takas ve saklama hizmeti aldıkları kuruluşlarca yerine getirilmesi, alım satımın tescili ve alım satıma ait öbür konular, yasa ve ilgili mevzuat kararlarına uygun olarak eser ihtisas borsası tarafından yürütülecek.

Ürün ihtisas borsasının yahut eser ihtisas borsası tarafından takas merkezi olarak yetkilendirilen kuruluşun takas süreçlerinde mali sorumluluğu, tesis edecekleri limitler dahilinde ve alınacak teminatlar ile garanti fonu varlıklarıyla sonlu olacak.

Ürün ihtisas borsalarında gerçekleştirilen süreçlerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak ve ziyanların tazmini için alınacak teminatların ve oluşturulabilecek garanti fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve iştirakçilerine ait metot ve asıllar, Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Düzenlenen teminatlar ve garanti fonundaki varlıklar tevdi hedefleri dışında kullanılamayacak, üçüncü bireylere devredilemeyecek, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati önlem konulamayacak.

Ürün senetleri ve alivre kontratların eser ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edilmesine, aracıların yetkilendirilmesi ile bu yetkinin askıya alınması ve iptaline, aracıların nezaret ve kontrolüne, eser senetleri ve alivre kontratlar üzerindeki aracılık hizmetlerine dair öbür süreçlere müşterinin verdiği yetkiye bağlı olarak müşteri hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılmasına ait adap ve temeller Bakanlık ve Sermaye Piyasası Heyetinin birlikte çıkaracağı yönetmeliklerle düzenlenecek.

Tarım Eserleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, lisansı askıya alınan işletmeler, askıda kalınan günler için depo kira fiyatı talep edemeyecek.

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün lisanslı depolarda depolanan eserleri için tahakkuk eden ve aylık periyotlarda lisanslı depo işletmelerine ödenen depolama fiyatları askı mühleti boyunca ödenmeyecek.

Bu husus, düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girecek.

Lisanslı depoculukta idari para cezaları

Tarım Eserleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda değişiklik yapılarak, cezaların aktifliği ile caydırıcılığının artırılması maksadıyla birtakım fiillere yeni cezai yaptırımlar getiriliyor ve idari para cezaları artırılıyor.

Buna nazaran, lisanslı depoculuk fiyat tarifesinde belirlenenin üzerinde yahut fiyat tarifesinde yer almayan hizmetler için fiyat talep ve tahsil eden ya da eser teslimi sırasında mevzuata muhalif formda eser ölçüsünden kesinti yapan, yasanın “teşhir” kararına alışılmamış hareket eden, eser senedinin ilgili yönetmeliğinde düzenlenen içerik, hal ve koruma kurallarına uymayan lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası kesilecek.

Teslim yükümlülüğü düzenlenmiş ve iptal edilmemiş eser senedinin temsil ettiği tarım eserinin tümü yahut bir kısmı için öteki bir eser senedi düzenlenememesi, teslim yükümlülüğü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının ikaz ve idari önlemlerine karşın verilen müddette kanuna ve ilgili yönetmeliklere karşıt ya da eksik konuların giderilmemesinin de ortalarında bulunduğu kararlara ters hareket eden lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.

Analiz ve sınıflandırma süreci yapılmadan eserin depoya kabul edilmesi yahut depodan çıkarılması, tartım makbuzunun ilgili yönetmelikte belirlenen kaideleri taşımaması, alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik denetimlerinin yapılmadan kullanılması, koruma kaidelerine uyulmaması nedeniyle eseri temsil eden elektronik eser senedinde belirtilen sınıf ve kalite ile depoda bulunan eserlerin sınıf ve kalitesi ortasında farklılık tespit edilmesi durumlarında, bu fiilleri gerçekleştiren lisanslı depo işletmelerine her bir karşıtlık için 200 bin lira idari para cezası uygulanacak.

Şahit numune alınmaması ve ilgili yönetmelikte belirlenen mühlet boyunca saklanmaması, tahlil ve sınıflandırma dokümanının ilgili yönetmelikte belirlenen kuralları taşımaması, laboratuvarda yer alan alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik denetimlerinin yapılmadan kullanılması, şahit numune ile bu numunenin temsil ettiği eserin tahlil ve sınıflandırma evrakının farklı olması, tahlil esnasında tutulan kayıtlardaki pahalar ile tahlil ve sınıflandırma dokümanındaki kıymetlerin farklı olması durumlarında bu fiilleri gerçekleştiren yetkili sınıflandırıcılara her bir terslik için 200 bin lira idari para cezası kesilecek.

Yetkili sınıflandırıcılık fiyat tarifesinde belirlenenin üzerinde yahut fiyat tarifesinde yer almayan hizmetler için fiyat talep ve tahsil eden ya da ilgili karara ters hareket eden yetkili sınıflandırıcılara 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.

İdari para cezalarının verilmesini gerektiren tersliğin bir takvim yılı içinde tekrarı halinde her bir tekrar için bir evvelki cezanın iki katı idari para cezası uygulanacak.

Kapalı pazar yerleri pazarcılara tahsis adabıyla kullandırılacak

Düzenlemeye nazaran, kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ve öteki yerlerin, pazarcılara yüksek fiyatlarla kiralanmasına neden olan hudutlu birebir hak prosedürüyle kiralama yolu kaldırılıyor. Pazar yerlerinde bulunan satış yerleri sadece tahsis yöntemiyle kullandırılarak pazarcıların maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor.

Kanunla kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin hudutlu tıpkı hak yoluyla pazarcılık mesleğinden olmayan başka bireylere verilmesi sonucu pazarcıların maliyetlerinin artmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal yahut hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacağına dair karara ters hareket edenlere, her bir terslik için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Ticaret Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna nazaran anonim şirketlerde lider ve lider vekillerinin misyon mühletleri, 3 yıl olan yönetim kurulu üyeleriyle uyumlu hale getirilecek.

Anonim şirketlerde, üst seviye yöneticiler dışında kalan şahısların atanma ve misyondan alınmalarına dair yetkinin idare kurulunca devredilebilmesi sağlanacak.

Yönetim kurulu üyesi, liderden, idare şurasını toplantıya çağırmasını yazılı olarak isteyebilecek. İstemin uygun görülmesi halinde çağrı, yönetim kurulu başkanınca yapılacak. Yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun yazılı istemi üzerine lider, idare heyetini, istemin kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç 30 gün içinde yapılacak formda toplantıya çağırmak zorunda olacak. Bu süre içinde yönetim kurulu toplantıya çağrılmadığı veya yönetim kurulu lideri yahut lider vekiline ulaşılamadığı hallerde, davet direkt istem sahiplerince yapılabilecek.

Şirketler sermayelerini yükseltecek

En az sermaye fiyatının altında kalan anonim ve limited şirketlerin, 31 Aralık 2026’ya kadar yeni sermaye nizamına intibak sağlamaları gerekecek. Bu intibakı sağlamayan şirketler infisah etmiş sayılacak ve kanunda öngörülen tasfiye sürecini başlatarak ticaret sicili kaydının terkinini sağlamaları gerekecek.

Çıkarılmış sermayesi en az 250 bin lira olan kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketler ise başlangıç sermayeleri ile çıkarılmış sermayelerini 500 bin liraya yükseltmedikleri takdirde, bu sistemden çıkmış sayılacak.

Sermayenin öngörülen meblağlara yükseltilmesi için yapılacak genel şuralarda toplantı nisabı aranmayacak, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınacak ve bu kararlar aleyhine imtiyaz kullanılmayacak.

Anayasa Mahkemesinin iptal etmesi münasebetiyle Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan düzenlemeyle, içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesine ait önlemler Reklam Heyetinin yetkilerine dahil ediliyor.

İdari para cezaları

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da, “ceza hükümleri” başlığı “yaptırım hükümleri” olarak değişti.

Bu kanun uyarınca, malları müddetinde teslim yahut monte etmeyenler hakkında karşıtlığı tespit edilen her bir süreç yahut mukavele için 2 bin 200 liraya, mal ve hizmetin satışından kaçınanlar hakkında tersliği tespit edilen her bir süreç yahut mukavele için 2 bin 200 liradan az olmamak üzere satışından kaçınılan mal yahut hizmetin tüm vergiler dahil toplam satış fiyatının yüzde 10’u kadar idari para cezası uygulanacak.

Satış sonrası hizmetler kapsamında, üretici ve ithalatçılar hakkında, satış sonrası hizmet yeterlilik dokümanı alınmaması durumunda 1 milyon 115 bin lira; Bakanlıkça oluşturulan sisteme kayıt yapılmaması yahut kaydın güncellenmemesi durumunda her bir servis istasyonu için 18 bin lira; her türlü mecra ve faaliyetlerinde çarçabuk görülebilir ve okunabilir formda “özel servis” ibaresini kullanmayan özel servis istasyonları hakkında 18 bin lira; satış sonrası hizmet yeterlilik evrakının geçerlilik müddeti boyunca minimum servis istasyonu sayısını sağlamayan üretici ve ithalatçılar hakkında eksik kalan her bir servis istasyonu için 124 bin lira idari para cezası uygulanacak.

Yükümlülüklere muhalif hareket eden üretici, ithalatçı yahut özel servis istasyonları hakkında tersliği tespit edilen her bir süreç için 2 bin 200 lira idari para cezası uygulanacak.

Aykırılığın internet ortamı üzerinden gerçekleşmesi halinde Reklam Kurulu, içeriğin çıkarılması için ilgili internet sayfasındaki bağlantı araçları, alan ismi, IP adresi ve gibisi kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden, elektronik olarak bağlantı kurulabilecek araçlar ile bildirimde bulunulmasına, bu bildirime karşın 24 saat içinde içeriğin çıkarılmaması halinde erişimin engellenmesine karar verebilecek.

Erişimin engellenmesi kararı temel olarak karşıtlığın gerçekleştiği içerikle sonlu olarak verilecek. Lakin, teknik olarak karşıtlığa ait içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı yahut ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla tersliğin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilecek.

Yapı ruhsatı alınmış devre tatile husus taşınmazlarda, 1 Nisan 2022’den itibaren 5 yıl müddetince ön ödemeli tarzla satış da dahil olmak üzere devre mülk, mülkiyet hissesine bağlı tıpkı hak sağlayan devre tatil yahut şahsi hak sağlayan devre tatil satışı yapılabilecek; kooperatif yahut ticaret şirketi paydaşlığı ya da dernek yahut vakıf üyeliği suretiyle devre tatil hakkı tanınabilecek; devre tatile mevzu mal üzerinde tıpkı hak sahibi olmayanlar devre tatil satışı yapabilecek.