Dünyanın en büyük çip şirketine ABD’den yeni teşvik paketi

ABD, dünyanın en büyük çip üreticisinin Arizona’da fabrika kurmasına yardımcı olmak için Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) şirketine 6,6 milyar dolar hibe ve 5 milyar dolar kadar kredi vermeyi planlıyor ve Lider Joe Biden’ın kritik teknolojinin yerli üretimini artırma çabasılarını güçlendiriyor.

ABD tarafından Pazartesi günü açıklanan ön muahede uyarınca TSMC, Phoenix’te 2025 ve 2028’de üretime başlaması beklenen iki tesise ek olarak üçüncü bir fabrika inşa edecek. Paket, Apple Inc. ve Nvidia Corp. üzere şirketlerin yonga üreticisi olan TSMC’nin üç tesiste yapacağı toplam 65 milyar dolardan fazla yatırımı destekleyecek.

TSMC’nin üçüncü üretim tesisi ya da fabrikası, yeni jenerasyon 2 nanometre (nm) süreç teknolojisine dayanacak ve 2030’dan evvel faaliyete geçmesi planlanıyor. ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, 2nm çiplerin yapay zekâ da dahil olmak üzere gelişmekte olan teknolojilerin yanı sıra ordu için de gerekli olduğunu söyledi.

En gelişmiş çipler ABD’de üretilecek

Raimondo, duyuru öncesinde gazetecilere verilen birifingde, “İlk sefer gezegendeki en gelişmiş yarı iletken çipler,i burada Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Amerikalı personellerle üreteceğiz” tabirlerini kullandı. TSMC 2 nm’lik çipleri birinci olarak 2025 yılında Tayvan’da üretmeyi planlıyor.

TSMC’nin kararı Biden’ın 2022 Çipler ve Bilim Yasası ile ABD yarı iletken sanayisini güçlendirme gayretinde bir diğer kilometer taşına işaret ediyor. Bu, çip şirketlerini on yıllardır üretimlerini yurtdışını kaydırdıktan sonra Amerika’da fabrika kurmaya ikna etmek için 39 milyar dolar direkt hibe ve 75 milyar dolar bedelinde kredi ve garantiler taahhüt eden program kapsamında açıklanan en büyük teşviklerden birisi olma özelliğini taşıyor

TSMC’nin Amerikan depo makbuzları (yabancı şirketlerin paylarının yurtdışında satın alınması için çıkarılan bir makbuz), açıklamanın akabinde piyasa öncesi süreçlerde yüzde 2 kadar bedel kazandı.

ABD çip teşvikinde kesenin ağzını açtı

Intel Corp. yaklaşık 20 milyar dolarlık hibe ve kredi için ön mutabakat imzalarken, Güney Koreli Samsung Electronics Co. şirketinin ise 6 milyar dolardan fazla hibe alması bekleniyor. Ticaret Bakanlığı ayrıca eski nesil çipler üreten şirketlere üç teşvik verdi ve önümüzdeki haftalarda Micron Technology Inc. için de milyarlarca dolarlık bir paket açıklaması bekleniyor.

Şirketler, Biden’ın vazifeye gelmesinde bu yana ABD’de 200 milyar dolardan fazla yatırım yapacaklarını açıklarken, bu alan en büyük kümelenmeler Arizona, Teksas ve New York’ta ortaya çıktı. Pazartesi günü açıklanan anlaşma, Ticaret Bakanlığı ve Pazar payına nazaran dünyanın en büyük kontratlı çip üreticisi TSMC ortasında aylar boyunca yürütülen müzakerelerin akabinde ortaya çıktı.

TSMC Yönetim Kurulu Lideri Mark Liu mevzuyla ilgili yaptığı açıklamada, “ÇİPLER ve Bilim Maddesi’nden (CHIPS and Science Act) önerilen fon, TSMC’ye bu gibisi görülmemiş yatırımı yapma ve ABD’deki en gelişmiş üretim teknolojilerine sahip fabrika hizmetimizi sunma fırsatı sağlayacaktır” dedi.

TSMC’nin Phoenix’teki çalışmaları, 2020 yılında Arizona’da Donald Trump’ı 10 bin oyla yenen ve tekrar seçilmeyi garantilemeye yardımcı olması için yakın oylara sahip salıncak eyalette tekrar kazanmak isteyen Biden için ek siyası riskler taşıyor. Arizona yatırımı Trump’ın vazifedeki son yılında başlatılmış olsa da, TSMC’nin eyaletteki projeleri Biden’ın ekonomiyi canlandırma konusundaki kampanya bildirisiyle giderek daha fazla iç içe geçti.

Arizona çip teşvik yasasının yıldızı oldu

Arizona, düzinelerce tedarik zinciri teşebbüsüne ek olarak Intel’in büyük genişleme atağıyla, Çip Maddesi’nin en büyük ödüllerinden kimilerini topladı. Raimondo, TSMC hibesinin mahallî çalışanları eğitmek için 50 milyon dolar fon içerdiğini ve 6 bin yüksek teknoloji üretim işi ve 20 binden fazla inşaat işi yaratacağını söyledi.

Duyuru öncesinde isminin açıklanmaması şartıyla ödül hakkında konuşan bir öteki üst seviye idare yetkilisine nazaran, projenin yatırımlar için vergi indiriminden de yararlanması bekleniyor.

TSMC tesisi, birinci fabrikada gecikmelere neden olan emekçi sendikalarıyla aylarca süren çatışmalar da dahil olmak üzere çeşitli aksaklıklarla boğuşmuştu. Şu anda 2028’de 2nm ve 3nm çip üretimine başlaması planlanan ikinci tesisin, piyasa şartları ve ABD hükümetinin dayanak düzeyleri konusundaki belirsizlik nedeniyle ertelenmeden evvel 2026’da faaliyete geçmesi bekleniyordu. En az bir TSMC tedarikçisi de, işgücü zorluklarını münasebet göstererek planlanan Arizona projesinden vazgeçti.

Vaatler gerçekleşmezse fonlar geri alınabilecek

Şirket sonuncu ve bağlayıcı bir mutabakata varmadan evvel bir durum tespiti sürecine girdiğinden, TSMC’nin vaat edilen finansmanın rastgele birini alması aylar sürecek. Fon daha sonra inşaat ve üretim kriterlerine nazaran ödenecek ve TSMC, mutabakatın kendisine düşen kısmını yerine getirmezse geri alınabilecek.

Şirketin Japonya ve Almanya’da devam eden öteki memleketler arası projeleri de var. TSMC, Japon hükümetinin sübvansiyonlarla desteklediği Kumamoto fabrikası için bu yıl bir açılış merasimi düzenlemişti.