Merkez Bankaları 2023’ü büyük ziyanlarla kapattı

Yükselen faiz oranları kimi merkez bankalarının, karlarının azalmasına hatta ziyan etmelerine yol açarken bu kayıplar da merkez bankalarının itibarlarına ziyan veriyor.

Merkez bankalarının ziyanları 2008 global finansal krizinden ve Kovid-19 salgınından sonra ekonomilerini canlandırmak ve deflasyonu önlemek için uğraş eden merkez bankalarının bilançolarındaki genişlemeden kaynaklandı.

Zararlar, keskin bir biçimde yükselen faiz oranları ve merkez bankalarının büyük ölçüde genişleyen bilançosunun bir ortaya gelmesiyle ortaya çıktı.

Merkez bankaları, ekonomistlerin ihtarlarına karşın neredeyse 10 yıl boyunca trilyonlarca dolar para basarken, son 8 yıldır trilyonlarca dolar harcayarak birden fazla sıfır, hatta negatif, getirili tahvil satın aldı. Daha sonra enflasyonun artmasıyla rezervlerin neredeyse tamamı için yüzde 3 üzerinde faiz ödemeye başladı.

KAYIPLAR HÜKÜMET BÜTÇELERİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

Enflasyonla çaba için uygulanan yüksek faiz oranları ise merkez bankalarını ticari bankaların tuttukları mevduatlara milyarlarca dolar ödemek zorunda bırakıyor.

Kayıplar hükümet bütçelerini olumsuz etkiliyor

Merkez bankalarının kelam konusu ziyanları hükümetler için istikrarlı bir gelir kaynağı olan kamu bütçelerine temettü ödeme kabiliyetini sınırlıyor.

Para siyasetinin sıkılaştırıldığı her durumda, merkez bankalarının mali kaynakları fiyat istikrarını yine sağlama misyonlarını yerine getirirken geçen yılki kayıplar daha evvel görülenden çok daha büyük ölçekte bulunuyor.

Merkez bankaları enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını artırdıklarında, yükümlülüklerinin büyük bir kısmı siyaset faizlerine bağlı olduğu için net faiz gelirleri düşerken, varlık değerlemeleri de artan tahvil getirileriyle geriliyor. Bunlar, karların hesaplanmasında piyasa kıymetlerindeki değişiklikleri dikkate alan bir muhasebe uygulaması kullanan merkez bankaları için karlılık üzerinde daha fazla baskı oluşturuyor.

Özellikle gelişmiş ülkelerde hükümetler on yıllardır merkez bankalarından temettü ödemesi alırken, son ziyanlar tıpkı vakitte bütçeler için gelir kaybı manasına geliyor.

ZARARLAR DAHA DA ARTACAK

Öte yandan, Morgan Stanley, ulusal merkez bankalarındaki ziyanların bu yıl daha da artacağını iddia ediyor.

Fed’in faaliyet ziyanı geçen yıl 114,3 milyar doları buldu

Geçen yıl en büyük faaliyet ziyanını 114,3 milyar dolar ile ABD Merkez Bankası (Fed) açıkladı.

Banka, kısa vadeli faiz oranı maksadının yönetilmesiyle ilgili harcamalara bağlı olarak bu vakte kadarki en büyük faaliyet ziyanını kaydetti. Mevduat kurumlarının rezerv bakiyelerine yönelik faiz sarfiyatı geçen yıl 176,8 milyar dolara çıkarken, repo operasyonlarına ait faiz sarfiyatı 104,3 milyar dolar oldu.

Bankanın varlık portföyünden elde ettiği faiz geliri ise 2023’te, bir evvelki yıla kıyasla 6,2 milyar dolar azalışla 163,8 milyar dolara geriledi.

Banka, geçen son yıllarda çok düşük faiz oranları ve yüksek düzeylerde tahvil tutulması nedeniyle kıymetli karlar elde etmişti. Bankanın, 2022’de 58,8 milyar dolarlık net geliri kayıtlara geçmişti.

İLK DEFA ZİYAN ETTİ

Avrupa Merkez Bankası 2004’ten beri birinci kere ziyan etti

Avrupa Merkez Bankası (ECB) geçen yıl için, enflasyona karşı faiz artışları nedeniyle 2004’ten beri birinci defa ziyan açıkladı.

Banka geçen yılki faiz artışları nedeniyle 1,3 milyar avroluk ziyan etti.

Finansal riskler için 6,6 milyar avro ayıran ECB’de bu sayı öngörülenin üzerinde 7,9 milyar avro olarak gerçekleşirken ECB Kurulu, kalan 1,3 milyar avroluk kısmın, bilançoda “geçmiş zarar” olarak gelecekteki karlardan mahsup edilmesine karar verdi.

ECB yaklaşık 20 yıl kar elde ettikten sonra 2022’de kar açıklamamıştı.

Avrupa Merkez Bankası’nın açıklamasında, “önümüzdeki birkaç yıl içinde ziyan etmenin mümkün olduğu lakin daha sonra daima kar elde etmeye dönmenin öngörüldüğü” sözü yer aldı.

Bankanın bilançosunun toplam büyüklüğü geçen yıl bir evvelki yıla nazaran 24 milyar avro azalarak 674 milyar avroya geriledi.

ECB’nin vazifesi, fiyatları istikrarlı tutmak iken rastgele bir kar ya da ziyan, yan eser olarak görünüyor. Ama kimi analistler, kelam konusu zararın ECB üzerindeki siyasi baskıyı artırabileceğini ve bağımsızlığını tehdit edebileceği yönünde fikir birliği içinde.

ECB, en son 2004 yılında avronun süratle bedel kazanması nedeniyle kur ziyanına bağlı olarak 1,63 milyar avro ziyan açıklamıştı.

Bundesbank yüksek faiz nedeniyle 1979’dan beri birinci sefer ziyan açıkladı

Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), artan faiz oranlarının tahvil varlıklarının pahasını düşürmesiyle geçen yıl 1979’dan beri birinci kez ziyan etti.

Geçen yılki 172 milyon avroluk ziyan risk karşılıklarından telafi edilirken, Bundesbank raporunda, faiz oranlarının artmaya devam etmesi ve alışılmışın dışında yüksek enflasyonun bilançodaki tahvillerin kıymetini düşürmesi nedeniyle zararın gelecek yıllarda daha da artacağı öngörüldü.

Bundesbank, 2010 ile 2019 ortasında karından yaklaşık 25 milyar avro federal bütçeye aktarmıştı. Geçen yılki kelam konusu kayıpla Almanya’nın federal bütçesinde bir gelir kaybı görülecek.

İsviçre Merkez Bankası geçen yıl için 3,2 milyar İsviçre frangı ziyan açıkladı

İsviçre Merkez Bankası ise (SNB), 2023 için müspet faiz oranlarına geçişin tesiriyle 3,2 milyar İsviçre frangı (3,62 milyar dolar) ziyan açıkladı.

Bankanın 2022’de de döviz konumunun tesiriyle 132,5 milyon İsviçre frangı ziyanı olmuştu.

Hollanda Merkez Bankası’nın (DNB), geçen yıl ziyanı ECB’nin enflasyona karşı faiz artışlarına devam etmesi nedeniyle yaklaşık 8 kat artarak 3,5 milyar avroya yükseldi.

Bankanın 2022’de ziyanı 460 milyon avro seviyesinde bulunuyordu.

FAİZ GELİRİMİZ ARTMADI

Bankanın açıklamasında, “Faiz oranları yükselip faiz masrafımız artarken faiz gelirimiz neredeyse hiç artmadı.” yorumuna yer verilmişti.

DNB, ECB’nin nakdî sıkılaştırmanın bilançosunu etkilemesi nedeniyle 2028 yılına kadar muhtemel yıllık kayıplar konusunda ikazda bulunarak “Ancak 2029’dan itibaren karlılığa dönmeyi bekliyoruz. Hollanda hazinesine temettü dağıtmadan evvel birinci birkaç yıl içinde tamponlarımızı eski haline getirmeye çalışacağız. Bununla birlikte, tamponlarımızı eski haline getirme konusundaki beklentilerimiz değerli ölçüde belirsizliğe tabi olmaktadır.” değerlendirmesi yapılmıştı.

patronlardunyasi.com