6-7 Eylül olaylarının gerisinde saklı kalan bir Türk ile Rum’un sıra dışı hikayesi Skoda Türkiye’nin doğuşu oldu…

Toygun ATİLLA yazdı

TARİHİN KARA GECESİ: 6-7 EYLÜL OLAYLARI

Türk tarihinin en karanlık günlerindendi 6-7 Eylül 1955’te yaşananlar…

Selanik’te Atatürk’ün meskenine bomba konulduğu haberi Türkiye radyolarında öğlen ajanslarına düşmüştü.

O yıllarda herkesin meskeninde radyo yoktu. Haber yankı yaratmamıştı.

6 Eylül günü, akşam saatlerinde İstanbul sokakları, “Yazıyoooor! Atatürk’ün konutunun bombalandığı yazıyor” sesleri ile yankılanıyordu.

Mithat Perin’in sahibi olduğu İstanbul Express gazetesi, Atatürk’ün konutunun bombalandığı manşeti ile çıkmıştı.

Bu manşet sonrası 15 kişi öldü, 300 kişi yaralandı.

Başta Rumlar olmak üzere, İstanbul’daki gayrimüslimlerin konutları dükkanları yağmalandı.

Beyoğlu, Kumkapı, Kuzguncuk, Moda, Balat alt üst oldu.

Kilise ve havralar dahil 5 binden fazla taşınmaz tahrip edildi, 70’den fazla Rum Ortodoks Kilisesi ateşe verildi.

AZGIN KALABALIĞA TEK BAŞINA DİRENDİ

O karanlık gecede…

Beyoğlu Talimhane’deki bir araba yedek modül dükkânın önünde elleri taşlı sopalı azgın kalabalığın karşısına elinde Türk bayrağı ile dikilen kişi Orhan Aziz’den oburu değildi.

“Bu dükkânda gavur da Rum’da yok” burası benim, “Türk oğlu Türk’ün, Müslüman evladının” diye haykırıyordu.

Kalabalık sakinleşmişti, dükkânı yağmalamaktan vazgeçerek diğer gayelere hakikat yöneldi.

BU SEFER TÜRKİYE’Yİ TERK ETMESİNİ İSTEDİLER

Orhan Aziz’in göğsünü siper ettiği oto yedek modül dükkânı aslında bir Rum’a aitti.

Michelle Dallezio…

Yılların İstanbullusu bir Rum’du.

Talimhanede araba yedek kesimi işi yapıyordu. Tıpkı Orhan Şanlı üzere…

Hem komşu hem de dosttular.

Galatasaray Liseli Orhan Şanlı, o karanlık gecede azgın kabalığın karşısında durmuş, komşusu Michelle Dallezio için hayatı aydınlığa çevirmişti.

Maalesef Rum Michelle Dallezio için Türkiye günleri ilerleyen yıllarda tekrar kabusa dönecekti.

1960 darbesi olduğunda bu kere de askerlerin amacındaydı.

Rum Kilisesine yaptığı bağışlar kabahat sayılmıştı.

48 saat içinde ülkeyi terk etmesi isteniyordu.

Michelle Dallezio şaşkın ve biçare haldeydi. Doğup, büyüdüğü ülkeden gönderiliyordu.

Malı, mülkü, işyeri, dostları, arkadaşları hepsi İstanbul’daydı.

YENİ HAYATI YUNANİSTAN’DA

Devreye yeniden Orhan Büyük girdi.

Ülkenin denetimini alan askerler ortasında bir akrabası vardı.

Hemen Ankara’nın yolunu tuttu.

Dostu, arkadaşı Michelle Dallezio ülkeden gönderilmemesi için lisan döktü. Uğraşları karşılık vermişti. Michelle Dallezio’un ülkeyi terk etmesi için 1 ay vakit verildi.

O bir aylık vakit diliminde Michelle Dallezio, konutunu, iş yerini sattı. Yunanistan’da bir hayat kurabilmek için artık parası vardı.

YÜCE OTONUN DOĞUŞU

Çok sevdiği İstanbul’dan zoraki ayrılığın akabinde Selanik’te yeni bir hayat kuran Michelle Dallezio, Alfa Romeo’nun yedek kesim müdürü olmuştu.

1976 yılında Alfa Romeo Türkiye’de kendine sağlam bir distribütör arıyor, pazara girmek istiyordu.

Hayatı Türkiye’de geçen Michelle Dallezio’ya fikri sorulduğunda tek bir isim verdi: Orhan Ulu…

1976’da Alfa Romeo arabalar Orhan Şanlı’nın distribütörlüğünde Türkiye’ye girdi.

Yüce Araba bu türlü doğdu…

SKODA’NIN GERİSİNDEKİ SIR

Yıllar içinde Michelle Dallezio Alfa Romeo’dan ayrılmış Selanik’teki Skoda’da, yedek kesim müdürü olarak işe başlamıştı.

Skoda’nın Yunanistan distribütörü de Türkiye’den Yunanistan’a göçmek zorunda kalan Robert Koleji mezunu İlyas Morinos’tu.

1989’da Skoda Genel Merkezi Türkiye distribütörünü değiştirip öbür bir isimle çalışmak istiyordu.

Onlar da Michelle Dallezio ve İlyas Morinos’a danıştı.

Elbette tek isim söylediler: Orhan Şanlı…

1989’da Yüce-Pamar iştiraki ile Skoda Türkiye doğdu.

Geçmişin izleri karşılığını vefa olarak hayata geçiriyordu.

Bir vakit sonra İlyas Morinos paydaşlıktan ayrılsa da dostlukları hiç bitmedi.

Orhan Şanlı’ya emanet edilen Skoda Türkiye ise her geçen gün büyüyerek bugünlere geldi.

Orhan Ulu 2010’da Michelle Dallezio ise 15 yıl evvel hayata gözlerini yumdu.

BABA YADİGARINA VEFA OĞUL VE TORUNDAN

Skoda Türkiye’yi Orhan Şanlı’nın evladı Ahmet Şanlı devraldı, geliştirdi. Sonrasında ise onun oğlu Ali Büyük…

Bugün onlar hayatta…

Bir de İlyas Morinos…

Skoda’nın kuruluşundaki birinci ortakları.

İlyas Morinos bugün 87 yaşında ve Selanik’te yaşıyor.

Ahmet Aziz ise baba yadigarı ve birinci ortakları İlyas Morinos’u hiç unutmadı.

Hem sıhhat sorunları ile ilgileniyor her fırsatta ziyaret ediyor ve çabucak hemen her hafta İlyas Morinos’un çok özlediği kokoreç üzere İstanbul lezzetlerini Selanik’e taşıyor.

Hayat hoş insanların varlığı ile güzelleşiyor…

patronlardunyasi.com